بطليموس التاسع (فترة حكم اولى)

بطليموس التاسع (فترة حكم اولى) هوه حاكم مصر رقم 158

بطليموس التاسع سوتر 2 (المنقذ 2)، - باليونانى : Πτολεμαῖος Σωτήρ - كنيته : لاثيروس Λάθυρος ( حمص ) و فيسكون Φύσκων ( ابو كرش ) زى ابوه ، و اتلقب كمان : فيلوميتور Φιλομήτωρ ( المحب لأمه )، ( 139 ق.م - 81 ق.م ) ، حكم مصر على فترتين من 116 لغاية 107 ق.م.، و من 89 لغاية 81 ق.م. قعد على عرش مصر بعد موت ابوه بطليموس التامن يورجيتس 2 ( الخير 2 ) بمشاركة امه كليوباترا التالته. لكن بعد ما حكم حوالى 10 سنين طردته امه فراح على قبرص و كون فيها مملكه مستقله ليه، و بعدين بعد ما امه إتوفت الإسكندرانيه طردوا أخوه ،اللى اتعرف بعد كده بـ بطليموس العاشر، و اللى كان بيحكم مع امهم كليوباترا التالته، فحكم مصر تانى من سنة 88 ق.م لغاية 81 ق.م.

بطليموس التاسع (فترة حكم اولى)
 

معلومات شخصيه
الميلاد 18 فبراير 142 ق م   تعديل قيمة خاصية تاريخ الولاده (P569) في ويكي بيانات
الوفاة سنة 80 ق م   تعديل قيمة خاصية تاريخ الموت (P570) في ويكي بيانات
الزوجة كليوباترا الخامسه
كليوباترا الرابعه   تعديل قيمة خاصية متجوزه من (P26) في ويكي بيانات
ابناء بطليموس قبرص ،  وبرينيكى التالته ،  وبطليموس الاتناشر   تعديل قيمة خاصية الابن (P40) في ويكي بيانات
الاب بطليموس التامن   تعديل قيمة خاصية الاب (P22) في ويكي بيانات
الام كليوباترا التالته   تعديل قيمة خاصية الأم (P25) في ويكي بيانات
اخوه و اخوات
عيله البطالمه   تعديل قيمة خاصية الأسرة (P53) في ويكي بيانات
تمثال نصى لبطليموس التاسع

تنصيبه

 
امبراطوريه مصر البطلمية

بطليموس التامن يوريجيتيس التانى اتجوز اخته كليوباترا التانيه و بعدين اتجوز بنتها كليوباترا التالته اللى اتعرفت بإسم كليوباترا كوكى ، و خلف منها تلت بنات اتعرفو بأسامى كليوباترا تريفاينا و كليوباترا الرابعه و سيلينا ، و ولدين الكبير فيهم اتعرف بإسم بطليموس التاسع سوتر التانى و الصغير بإسم بطليموس العاشر اليكساندر الاول.

قبل ما بطليموس التامن يتوفى عمل وصيه بإن ابنه المش شرعى بطليموس ابيون يحكم قورنيه ( برقه فى غرب مصر فى المنطقه اللى اسمها ليبيا دلوقى ) كمملكه مستقله ، و ساب مصر لمراته كليبوباتر التالته كوكى تحكمها و تختار حد من ولادها الاتنين يشاركها فى الحكم حسب اختيارها. و بالنسبه لقبرص مش معروف اذا كان حدد مين يحكمها من ولاده.

بعد ما اتوفى بطليموس التامن فى يونيه 116 ق.م كليوباترا كوكى كانت عايزه تنصيب ابنها بطليموس اليكساندر ، من المحتمل لإنه الأصغر و بالتالى حاياخد فتره اطول لغاية ما السن القانونى عشان يمسك الحكم لوحده من غيرها. لكن امها و منافستها الملكه كليوباترا التانيه منعتها ، و طالب الاسكندرانيه و العسكر بتنصيب ابنها الكبير بطليموس سوتر التانى فأتفقت معاه انها تنصبه فرعون-مشارك بس بشرط انه يطلق مراته/اخته كليوباترا الرابعه اللى كان بيحبها جداً و يتجوز اخته التانيه سيلينا. و ده لإن امه كليوباترا التالته كانت عارفه ان سيلينا حا تضره اكتر ما حاتنفعه و بالتالى حا تضعف مكانته و عليه طلق مراته و اتجوز سيلينا اللى بقى اسمها كليوباترا سيلينا.

 
الفرعونتين كليوباترا التانيه و كليوباترا التالته شاركو بطليموس التاسع فى الحكم - معبد كوم امبو

جواز الاخوات فى العصور دى كان شىء عادى و شرعى و مش مخالف للقوانين و التقاليد. زى النهارده ما جواز ولاد العم و الخال مسموح بيه فى مجتمعات لكن مرفوض بالقانون و التقاليد فى مجتمعات تانيه. فى الدراسات التاريخيه لازم الفتره الزمنيه للحدث تتفهم فى سياق العصر اللى حصلت فيه مش فى سياق تقاليد و ديانات عصور لاحقه.

اتنصب بطليموس التاسع سوتر التانى فرعون-مشارك مع امه الفرعونه كليوباترا التالته و امها/جدته الفرعونه كليوباترا التانيه. فى مستند الحكم الثلاثى (116 ق.م) اتكتبت اسامى الفرعونتين قبل اسم الفرعون بطليموس بلقب فيلوميتور سوتر و ده كان اللقب المذكر للقب كليوباترا التانيه وقت حربها الاهليه ضد بطليموس التامن يورجيتيس 2 فده يوضح انها هى اللى لقبت بطليموس التاسع باللقب ده. كليوباترا التانيه اتوفت قبل نهاية 116 ق.م و بعد وفاتها حكم بطليموس سوتر التانى مع امه كليوباترا التالته من 116 لغاية 107 ق.م و كان نظامهم مع بعض اسمه " ثيوى فيلوميتوريس سويريس " ، و منفردين " فيلوميتور سوتيرا " و " فيلوميتور سوتر ". ساعات كانت كليوباترا بتظهر بلقبها ايام بطليموس التامن " ثيا يورجيتيس " ( الالهه يورجيتيس ).

علاقة بطليموس التاسع بكليوباترا التالته

 
بطليموس التاسع سوتر 2 - معبد ادفو

كليوباترا التالته و ابنها بطليموس التاسع حكمو سوا لكن ما كانوش عايشين فى نفس المكان و ما كانوش بيثقو فى بعض. كل واحد فيهم كان له صحابه و حاشيته. و طبعاً كليوباترا التالته اللى حكمت مده طويله مع جوزها بطليموس التامن و امها كليوباترا التانيه كان عندها خبرات سياسيه اكتر بكتير من ابنها سوتر التانى اللى اشتهر اياميها اكتر بكنيته " لاثيروس " Λάθυρος و معناها " حمص " لإن كان فيه سنطه او حاجه زى كده فى وشه و كنيته التانيه كانت فيسكون ( ابو كرش ) Φύσκων زى ما كانت كنية ابوه بطليموس التامن . و كمان اتلقب بلقب فيلوميتور Φιλομήτωρ. لقب فيلوميتور اللى معناه " المحب لأمه " فيه مؤرخين افتكرو انه كان مجرد كنيه لإن امه كانت بتعامله وحش و مش معقول انه اتلقب بالاسم ده. لكن الإهداء المنقوش فى معبد ابولينوبوليس بارفا Apollinopolis Parva جنب قفط فى الصعيد اتكتب الاهداء من " الملكه كليوباترا و الملك بطليموس ، الالهه فيلوميتوريس ، سوتيريس ، و اطفالهم " فده خلا الباحثين و المؤرخين يدركو انه كان لقبه فعل اللى اديتهوله امه مع انه وقتها كان كبر و عدى السن القانونى بهدف التأكيد على انها لسه الوصيه عليه. و يلاحظ كمان إن نص الإهداء ما اتذكرش فيه اسم مراته كليوباترا سيلينا.

مراته/اخته كليوباترا الرابعه اللى اجبرته امه على تطليقها اتفقت مع صاحبه انتيوخوس كيزيكينوس Antiochus Cyzicenus على انهم يتجوزو ، سيزيكينوس كان فى الوقت ده جوه فى حرب على حكم سوريا ضد اخوه انتيوخوس جريبوس Antiochus Grypus جوز اختها كليوباترا تريفانيا. كليوباترا الرابعه راحت على سوريا عشان تساعد خطيبها و اتوقفت فى قبرص و لكت عساكر و كونت جيش بعتته ايه لكن اتغلب فاستخبت فى معبد فى انطاكيه و حاصرها انتيوخوس جريبوس و اختها و اتقتلت فى الاخر فى المعبد و هى متشبثه بتمثال الاهه بأمر اختها من غير رغبةانتيوخوس جريبوس فى قتلها لانها برضه اخت مراته و خالة عياله و قتلها ما يرضيش الالهه. فى المعركه اللى حصلت بعد كده انتصر انتيوخوس كيزيكينوس و انتقم لقتل خطيبته بقتل تريفانيا.

صراعات اليهود و خلع بطليموس التاسع

 
بطليموس التاسع سوتر 2 و حورس معبد ادفو

فى مصر ، فى السنه التالته من حكم بطليموس التاسع ، امه كليوباترا التالته ادت جزيرة قبرص لأخوه و ابنها الصغير بطليموس اليكساندر كمملكه مستقله بإعتبار انه ممكن ينفعها من هناك وقت اللزوم أكتر من انه يكون فى اسكندريه جنبها. و ادت قيادة جيشها لاتنين يهود ، شيلكياس Chelcias و انانياس Ananias ابن اونياس Onias كاهن اليهود فى هليوبوليس. و لما قامت فى منطقة فلسطين حرب بين يهود یهودیه و اليهود السامريين كليوباترا ساعدت الیهودیيين و بطليموس التاسع ساعد السامريين و بعت 6 الاف محارب لصاحبه انتيوخوس سيزيسينوس يحارب بيهم الیهودیيين لكن القوات دى اتغلبت. لكن بموقفه ده من المحتمل انه فقد ثقة اليهود فى اسكندريه و مصر السفلى.

فى السنه العاشره من حكم بطليموس التاسع كليوباترا التالته قررت التخلص منه فإدعت انه قتل صحاب ليها حاشيتها و انه عايز يقتلها و قلبت الناس عليه فى اسكندريه فحصلت اضطرابات اضطرته انه يسيب مصر و يروح على قبرص اللى سمحته له كليوباترا انه يحكمها و خلت مراته سيلينا و عياله الاتنين فى اسكندريه و جابت اخوه بطليموس اليكسندر من قبرص على مصر عشان يمسك معاها الحكم . و بكده انتهت الفتره الاولى من حكم بطليموس التاسع سوتر التانى.

فى الفتره دى ابتدا بنا معبد ضخم فى الحته اللى سماها كونترا-لاتوبوليس Contra-Latopolis على ضفة النيل المقابله لـ " لاتوبوليس " Latopolis ( اسنا دلوقتى ). المعبد ده اللى اول اسامى اتنقشت فيه كانت اسامى كليوباترا التالته و بطليموس سوتر 2 ، و اخر اسم اتنقش فيه كان اسم الامبراطور الرومانى كومودوس Commodos ، ما اتبقاش منه غير اطلاله.

 

فهرست

المراجع

Holbl, Gunther, A History of The Patolemaic Empire , Routledge, London & New York 2007, ISBN 978-0-415-23489-4

  • Sharpe, Samuel, The History of Egypt Under the Ptolemies, Edward Moxon, London 1838, Kessinger Publishing's Reprints, USA 2007, ISBN 1-4325-4859-X
  • The New Encyclopædia Britannica, Micropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
  • The New Encyclopædia Britannica, Macropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
  • الموسوعة الثقافية، مؤسسة فرانكلين للطباعة والنشر، القاهرة - نيو يورك
شوف كمان: لستة ملوك مصر البطلميه
مسك قبله
البطالمة
مسك بعده
بطليموس التامن و بعدين بطليموس العاشر و امه كليوباترا 3 مدة الحكم: من 116 ل107 ق.م ومن 89 ل81 ق.م بطليموس العاشر الكسندر 1 و بعدين بطليموس الحداشر الكسندر 2