الرهبنه القبطيه

الرهبنه المصريه ممكن تكون هى الشكل الأصلى للرهبنه, و كان ليها تأثير مهم فى تكوين شخصية كنيسة اسكندريه المصريه الارثوذوكسيه , فى منطقة البحر الاحمر دير الانبا انطونيوس اقدم دير فى العالم دلوقتى.

دير من أديرة مصر فى الصعيد

الرهبنه بدأت فى مصر عن طريق ناس عاديين عازو يعيشوا فى الزهد و انكار الذات على طريقة المسيح عن طريق عزل نفسهم عن اغراءات الدنيا و المجتمع السيكولارى. اباء الرهبنه زى انطونيوس قدرو يجذبو الاف الاتباع و ظهرت مجتمعات رهبانيه منها مجتمعات بتتكون من النساك المنعزلين و منها مجتمعات عاشت بنظام معين تحت رؤساء الاديره.

فى القرنين الرابع و الخامس انتشرت الرهبنه من مصر فى جهة الشرق فى مناطق فلسطين و سوريا و اناتوليا و فى جهة الغرب فى الغال و ايطاليا و اسبانيا و ظهرت اسامى قديسين هنا و هناك.

البدايات

كتير من المسيحيين فى مصر راحو و عاشو فى الصحرا خلال القرن التالت , مؤسسات الرهبنه المسيحيه ابتدت فى الصحارى المصريه فى القرن الرابع الميلادى. أهم آباء الرهبنه المصريه الأنبا أنطونيوس اول راهب مسيحى فى العالم، كان مصرى من صعيد مصر. والأنبا باخوميوس مؤسس نظام الشركة و الرهبنة، والأنبا بولا، اوَّل السوَّاح. فى عصر البابا أثناسيوس الرسولى قام الرهبان بدور كبير فى محنة الكنيسة وقت إضطهاد الأريوسيين ,لما كانت الكنيسه من غير البابا اللى كان بيقضى فترة نفيه التانية و اللى دامت 90 شهر.

وكانت فيه تجمعات رهبانيه مشهوره فى مصر و هى :

1. التجمع الرهبانى فى نتريا فى اقصى الشمال بقيادة آمون .
2. تجمع قاده الأنبا انطونيوس ابو رهبان العالم وكان فى وسط الوادى .
3. والتجمع التالت كان فى طبنسين فى اقصى الجنوب بقيادة الأنبا باخوم ابو الشركه .

تاريخ

القديس انطونيوس الكبير من أبهات الرهبنه القبطيه.

دخول المسيحيه مصر كان من عناصر التمسك بالقوميه المصريه و مقاومة المصريين للإحتلال الأجنبى ، و فى بدايات العصر القبطى طور الأقباط وسيله تانيه هى " المقاومه السلبيه " اللى ظهرت على شكل النسك و الرهبنه. الديانه المصريه القديمه عرفت الاعتكاف و النسك فى الصحرا المتاخمه للوادى و ظهورها فى مصر فى القرن التالت الميلادى ما كانش حاجه جديده. بيتقال ان اول دير قبطى فى مصر إ اتاسس على ايد فرونتينوس سنه 151 فى وادى النطرون ، لكن المؤكد ان الرهبنه ا اتاسست فى القرن التالت لما خرج راجل صعيدى مسيحى اسمه بولا او بولس للصحرا و اعتكف هناك للتعبد و الصلا. بعد الأنبا بولا ظهر فى الصعيد برضه القديس المعتكف المشهور أنطونيوس ، و الأنبا باخوم مؤسس الرهبنه الجماعيه ( رهبنة الشركه الكينوبيتيه ). الاف الاقباط التفوا حوالين حركة الرهبنه و ما كانوش كلهم قديسين و لا لحد ناس صالحين متدينين فكان فيه بينهم ناس عاديين من سنهة الشعب هربانين من احكام قانونيه بمعنى هربانين من القوانين الظالمه اللى كان بيمارسها الرومان على المصريين فى المحاكم المختلطه و غيرها و من جماع الضرايب و الوالى الرومانى و اعوانه. الاقباط دول لجأوا للرهبنه فى صحارى مصر كوسيله للإحتجاج و المقاومه السلبيه للمحتلين الرومان. فى الايام دى إ اتاسس الدير الابيض جنب سوهاج ، و اتجمع الرهبان الأقباط فى وادى النطرون فى جنوبه عند دير السريان و دير الأنبا بشوى حالى ، و فى شماله فى صحرة شهات ( الإسقيط ). قامت فى مصر تلت انواع من الرهبنه ، رهبنة النساك اللى بيعيشوا فى الاديره ، و رهبنة الزهاد اللى بيختلوا بنفسهم فى الصوامع الصحراويه و الجبليه ، و رهبنة المتبتلين اللى بيعيشوا اتنين او تلاته مع بعض فى المدن و بيمتنعوا عن الجواز.

اشتهر موضوع أديرة مصر فى العالم المسيحى و بقوا الاجانب يروحوا مصر عشان يشوفوا الاديره و كان منهم روفينوس و القديس أرسانيوس و الأنبا باسليوس اللى انشأ الرهبنه فى اليونان و من الستات من نبلا الدوله الرومانيه الشرقيه و الغربيه باولا و ملانيا اللى راحت مصر مع القديس جيروم ( هير ونيموس ). من مصر انتشرت فكرة الرهبنه و الأديره. الرهبنه كانت من ابداع المصريين و اتجاوزت اثارها حدود مصر للعالم الخارجى .

فى العصر البيزنطى الرهبان الأقباط بقوا الجيش الروحانى و لحد الفعلى لبطريرك الكرازه المرقسيه فى اسكندريه فكان لما بيروح المجامع اللى كانت فى العاده بتنعقد فى اسيا الصغرى بأمر امبراطور بيزنطه لمناقشة اركان العقيده المسيحيه و مشاكلها كان البابا القبطى بياخد معاه الرهبان و جماعه اسمها " البارابولانى " ( صبوات ) عشان يظهروا تأييدهم ليه فى الغربه و يهتفوا ليه فى حاجه تشبه المظاهرات كمؤيدين لزعيم الوطنيه المصريه. البابا فى الزمن ده ما كنش مجرد رئيس دينى لطايفه دينيه لكن كان رمز لمصر و للقوميه المصريه. بعد ما استقرت المسيحيه فى مصر ، الكنيسه حلت محل الديانه الرسميه القديمه فى تمثيلها للقوميه المصريه و زى ما كانت مصر فى وقت ضعفها فى العصور الفرعونيه بتلتف حوالين كبير كهنة امون - رع فى طيبه ، كل القوى الوطنيه فى العصر القبطى التفت حوالين رئيس الكنيسه المصريه " بابا و بطريرك مدينة اسكندريه ، و بلاد لوبيا ، و المدن الغربيه الخمسه ، و اثيوبيا ، و كل ارض مصر ، ابو الأباء ، أسقف الأساقفه ، الحوارى التلتاشر ، قاضى العالم " . الرهبان الاقباط بقوا القوه المصريه الوحيده فى مصر اللى ممكن توازى قوة بطريرك اسكندريه و كانو بيمثلوا زعما الشعب بدرجه اكتر بكتير من الاساقفه.

الأديره

الأديره اماكن بيعيش فيها النساك و الرهبان و الراهبات المسيحيين. الأديره المذكوره هنا أديره كانت موجوده فى مصر فى العصور الوسطى، فيها لسه موجود وفيها ما بقاش موجود. عدد أديرة اليعاقبه كانت 86 و اديرة الملكانينين كانت 3. قبل العصور الوسطى كانت فيه أديرة تانيه لكن اتدمرت. الأديره الجديده مش متضافة هنا.

أديرة اليعاقبة

• القلاية - مصر المدينه : جنب كنيسة المعلقه المعروفه بقصر الشمع. مجمع كبار رهبان مصر و العلما المسيحيين.
• دير طرا : اسمه كمان دير جرج ( جرجس ).
• دير شعران : فى طرا
• دير الرسل :
• دير بطرس و بولس :
• دير الجميزة :
• دير العزبة :
• دير أنبابولا :
• دير القصير :
• دير مارحنا :
• دير ابو النعناع :
• دير مغارة شقلقيل :
• دير بقطر :
• دير بقطر شق :
• دير بوجرج :
• دير حماس :
• دير الطبر :
• دير ابو هرمينه :
• دير السبع جبال - اخميم :
• دير صبرة - اخميم :
• دير ابو بشادة الأسقف :
• دير بوهور الرهب : اسمه كمان دير سوادة.
• دير دمرة - الجيزة :
• دير نهيا - الجيزة :
• دير طموية :
• دير اقفاص ( اقفهس ) :
• دير اشنين :
• دير ابسوس :
• دير سدمنت :
• دير النقلون :
• دير القلمون :
• دير السيدة العذراء مريم :
• دير برقانا :
• دير بالوجه :
• دير مرقورة :
• دير صنبو :
• دير الامير تادرس :
• دير الريرمون :
• دير المحرق : بيتقال ان المسيح قعد فيه ست تشهر. و ليه عيد كبير اسمه عيد الزيتونه و عيد العنصره.
• دير الملاك غبريال - منفلوط :
• دير مارمينا المعلق -ابنوب:
• دير الجاوليه :
• دير السبع جبال - اسيوط :
• دير بخنس :
• دير المطل :

اديرة أدرنكة

• دير بوجرج :
• دير ارض الحاجر :
• دير ابو بغام :
• دير بوساويرس :
• دير تادرس :
• دير منسي آك :
• دير الرسل :
• دير موشه :
• دير ابو مقروفه :
• دير بو مغام :
• دير بوشنوده :
• الدير الاحمر :
• دير ابو ميساس :

أديرة الوجه البحري

• دير الخندق :
• دير سرياقوس ( دير ابو هور ) :
• دير أتريب ( دير ماري مريم )
• دير المغطس :
• دير العسكر :
• دير جميانه :
• دير الميمنه:
• دير ابو مقار :
• دير ابو بخنس القصير :
• دير الياس :
• دير ابانوب :
• دير الأرمن :
• دير بوبشاي :
• دير سيدة برموس :(البراموس)
• دير موسى :
• دير الزجاج - بره اسكندرية :

أديرة الراهبات

• دير الراهبات - القاهرة :
• دير البنات - القاهرة : فى حارة الروم
• دير المعلقة - مدينة مصر: اشهر أديرة الراهبات
• دير بربارة - مدينة مصر : جنب كنيسة بربارة

أديرة الملكانيه

• القلاية : جنب كنيسة ميخائييل عند كوبري الأفرم بره القاهرة. مجمع الرهبان اللى جم مصر من بلاد الروم.
• دير بخنس القصير ( دير القصير ) :
• دير الطور :
• دير البنات ( بوجرج ) :

المراجع

• حسين فوزى :سندباد مصرى، جولات فى رحاب التاريخ، دار المعارف، القاهرة 1990
• عزيز سوريال عطية ، تاريخ المسيحية الشرقية، ترجمة إسحاق عبيد، المشروع القومى للترجمة، المجلس الاعلى للثقافة، القاهرة 2005
• المقريزى : المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الاثار, مطبعة الادب، القاهرة 1968.
• G. Holmes, The Oxford history of Medieval Europe, Oxford University Press, Great Britain 1988