بطليموس الخمستاشر

بطليموس الخمستاشر هوه حاكم مصر رقم 170 (هوه قيصرون اخر ملوك البطالمه بعده ابتدا الاحتلال الروماني)

بطليموس الخمستاشر فيلوباتور فيلومتور قيصر (قيصريون) (محب ابوه محب امه قيصر (قيصريون)) - باليونانى: - (Πτολεμαῖος Φιλοπάτωρ Φιλομήτωρ Καῖσαρ (Καισαρίων -، (اتولد 23 يونيه 47 ق.م - اتوفى 30 ق.م) ابن كليوباترا السابعه اللى قتلت اخوها و جوزها بطليموس الأربعتاشر عشان تشرك قيصريون فى الحكم.

بطليموس الخمستاشر
،  و
معلومات شخصيه
الميلاد	23 يونيه 47 ق م   اسكندريه
الوفاة	سنة 30 ق م   اسكندريه
مواطنه	مصر الفرعونيه
الاب	يوليوس قيصر
الام	كليوباترا السابعه
اخوه و اخوات	جوليا ،  والكسندر هيليوس ،  وكليوباترا سيلينى التانيه ،  وبطليموس فيلادلفوس (ابن كليوباترا)
عيله	البطالمه
مناصب
فرعون
في المنصب 2 سبتمبر 44 ق.م  – 12 اغسطس 30 ق.م
كليوباترا السابعه
اللغات المحكيه او المكتوبه	لغه يونانى قديم

قيصريون (يعنى قيصر الصغير) كان ابن لـ يوليوس قيصر لكن كليوباترا حاولت كمان تثبت إنه ابن الاله امون رع زى ما مكتوب على جدران معبد ارمنت. إشترك قيصريون فى الحكم مع امه كليوباترا و قتله اوكتافيوس (اغسطس) بعد ما احتل اسكندرية سنة 30 ق.م. و هو عنده سبعتاشر سنه، و انتحرت كليوباترا و بكده انتهى عصر دولة البطالمه فى مصر و اتحولت مصر من دوله مستقله لولايه رومانيه.

خلفيه

بطليموس الخمستاشر (قيصريون) مع كليوباترا السابعه - معبد دندره.

فى صيف سنة 48 ق.م راح يوليوس قيصر مصر بقوات عسكريه و حاول انه يحل المشاكل بين كليوباترا و بطليموس التلتاشر اللى كانو مشاركين بعض فى الحكم لكن انقلبو على بعض. قيصر قابل الاتنين، و وقع فى غرام كليوباتر اللى سحرته بجمالها و ذكائها و ثقافتها، لكن المصريين و الجيش ثارو على وجود قيصر بقوات فى مصر و اعتبروه تدخل رومانى فى شئونها، فقامت معارك و مناوشات بينهم وبين قيصر اتعرفت بإسم "الحرب السكندريه" اللى من نتايجها كان حرق مكتبة اسكندريه و ضياع الاف الكتب.

فى بيلوسيوم انتصرت قوات قيصر اللى انضم ليها مدد من الجنرال ميثريداتيس بتاع بيرجامون و قوات نبطيه من پيترا و يهوديه من فلسطين على جيش بطليموس التلتاشر و اخته ارسينوى الرابعه و اتقتل بطليموس التلتاشر و اتاخدت اريسونوى اسيره، و رجع قيصر اسكندريه منتصر و سلم حكم مصر لكليوباترا السابعه و حط معاها اخوها الصغير بطليموس الاربعتاشر على العرش كملك مشارك فى الحكم.

مصر اتحولت لبلد تحت الحمايه الرومانيه، و مشى قيصر من مصر بعد ما قعد فيها حوالى تسع تشهر اتوطدت فيها علاقته بكليوباترا و قامت بينهم علاقه غراميه، و بعد ما الامور استقرت عمل رحله سياحيه ثقافيه معاها بمركب راحو الصعيد و اتفرج على اثار مصر القديمه اللى كانت اياميها برضه قديمه و بعد ما اطمن ساب قوات عسكريه فى مصر بحجة ان كليوباترا مكروهه و مش مستقره فى الحكم و رجع على روما.

يوليوس قيصر ابو بطليموس الخمستاشر (قيصريون)

لما ساب قيصر مصر كانت كليوباترا حبله منه فى سبع تشهر، و فى 23 يونيه 47 ق.م اتولدت كليوباترا ولد لقبته "فرعون قيصر"، و كانت بكده عايزه تقول ان فرعون مستقبلى اتولد و انه ابن قيصر و بالتالى وريثه الشرعى، زى فى العاده الملوك البطالمه اتسمى المولود بطليموس و بكده بقى اسمه "بطليموس قيصر" او زى ما بيتقال للترتيب بطليموس الخمستاشر قيصر و سماه الاسكندرانيه "قيصريون" (تصغير قيصر).

فى يوليه 46 عمل قيصر احتفال كبير فى روما بمناسبة انتصاراته فى مصر و بنتوس و موريتانيا و على الغاليين و عزم كليوباترا و شريكها فى الحكم اخوها الصغير بطليموس الاربعتاشر فراحو روما و نزلو فى فيللا من فيلات قيصر على شط نهر التيبر. تأثير كليوباترا على قيصر كان كبير و ابتدا يتقمص شخصيه ملك هيلينستى بدل شخصيته الرومانيه بالخصوص فى سياسته الدينيه، و ده هو و وجود كليوباترا فى روما ماعجبش الرومان الجمهوريين زى كيسيرو، و من المحتمل ان موضوع علاقة قيصر بكليوباترا كان سبب من اسباب التحرك السريع لتفيذ مؤامرة قتل قيصر.

بعد شهر من اغتيال يوليوس قيصر رجعت كليوباترا ومعاها بطليموس الاربعتاشر على مصر من غير كليوباترا ما تقدر تحقق هدفها السياسى بأخد اعتراف بنسب طفلها قيصريون لقيصر و انه بالتالى وريثه الوحيد. و بعد وقت قصير من رجوعهم مصر كليوباترا خلت اخوها بطليموس الاربعتاشر يتقتل عشان تخلص منه قبل ما يوصل السن القانونيه و يبقى حاكم بجد. و بعدها طوالى نصبت ابنها قيصريون اللى كان عنده وقتها تلت سنين ملك مشارك جنبها. كليوباترا بعملتها دى كانت بتحاول تأمن وراثة العرش لإبنها قيصريون. قيصريون اتلقب ثيوس فيلوباتور كاى فيلوماتور.

ماركوس انتونيوس

ماركوس انتونيوس.

فى سنة 42 ق.م القائد ماركوس انتونيوس غلب قتلة قيصر بروتوس و كاسيوس فى فيليبى و بعد المعركه خولت لأنتونيوس مسئولية تنظيم المناطق الشرقيه. و فى سنة 41 ق.م طلب انتونيوس من كليوباترا انها تروح له فى تارسوس فى كليكيا بحجة التأكد من تأييدها ليه، فراحت له كليوباترا و فى دماغها السيطره عليه زى ما عملت مع يوليوس قيصر. طوالى قدرت كليوباترا اللى كان عندها وقتها 28 سنه انها تسحر الجنرال ماركوس اللى كان عنده 42 سنه. بيتقال انه، بناء على طلب كليوباترا، اصدر امر بقتل ارسينوى الرابعه اللى كانت عايشه فى معبد فى افسوس. بعد المقابله رجعت كليوباترا على مصر و حصلها ماركوس انتونيوس و قضى شتا 41/40 ق.م فى ضيافتها فى مصر. و فى سنة 40 خلفت كليوباترا منه توأمين، اليكساندر و كليوباترا. و بعدها بأربع سنين خلفت ولد اتسمى بطليموس. بقيصريون ابن قيصر و اليكساندر و كليوباترا و بطليموس ولاد انتونيوس حاولت كليوباترا تحقيق مطامحها السياسيه فى المحافظه على العرش البطلمى و ترسيخه و لحد توسيع حدود مملكته عن طريق علاقتها بماركوس انتونيوس و يوليوس قيصر من قبله. انتونيوس اللى كانت فى عهدته الاراضى الرومانيه فى الشرق من اليونان لغاية نهر الفرات ضم كليكيا الرومانيه لقبرص البطلميه و اتجوز اوكتافيا أخت اوكتافيوس و بالجوازه دى اتمنع قيام حرب بين انتونيوس و غريمه اوكتافيوس.

رسم خيالى لكليوباترا و ماركوس انتونيوس.

كليوباترا راحت لانتونيوس فى انطاكيه و قضت معاه شتا 37/36 ق.م، و فى الفتره دى اعترف انتونيوس بإبوته للطفلين التوأم اليكساندر و كليوباترا اللى بقى عندهم اربع سنين. و اتلقب اليكساندر بـ"هيليوس" (شمس)، و اتلقبت الطفله كليوباترا بـ"سيلينا" (قمر). انتونيوس، لمصلحة كليوباترا و الدوله البطلميه، قلل عدد المقاطعات الرومانيه فى الشرق من خمسه لتلاته (اسيا و بيثينيا و سوريا) و ادى لكليوباترا مناطق فى لبنان و يهوديه و نبطيه و كريت و مدينة قورنيه (برقه فى المنطقه اللى اسمها ليبيا دلوقتى). بكده انتونيوس رد للدوله البطلميه ممتلكاتها التاريخيه عشان تبقى قلب امبراطوريه شرقيه كان انتونيوس طامح انه يكونها و يحكمها. الباحثين دلوقتى ما بقوش بيعتبروا منح المناطق دى هدايا من واحد لمعشوقته بقدر ما كانت تنظيم ادارى عمله انتونيوس. لكن فى روما الأخبار دى كان ليها رد فعل وحش جداً. فى سنة 32 ق.م طلق انتونيوس اوكتافيا و بكده قطع كل حاجه كانت بتربطه بأوكتافيوس، و ما فتش وقت طويل لغاية ما قام صراع بين اكتوفيوس المحبوب فى روما و انتونيوس، و قدر اكتوفيوس انه يقلب الرومان على انتونيوس و كليوباترا. فى استاد اسكندريه اتعمل احتفال كبير اتلقبت فيه كليوباترا بلقب "ملكة الملوك" و ابنها بطليموس الخمساتشر قيصريون، اللى بقى عنده تلتاشر سنه، بلقب "ملك الملوك" و فى نفس الوقت اتأكدت هويته بإنه ابن يوليوس قيصر. ماركو اتنتونيو ادى كليوباترا مصر و قبرص، و ادى اليكساندر هيليوس (شمس) ارمينيا و ميديا و كل الاراضى اللى ورا الفرات اللى لسه ما اتفتحتش، و ادى توأمته كليوباترا سيلينا (قمر) قورنيه و منطقة ليبيا، و ادى الطفل بطيموس مقدونيا، و ادى بطليموس الخمستاشر قيصرون فينيقيا و كليكيا و منطقة سوريا لغاية نهر الفرات.

نهاية حكم الدوله البطلميه فى مصر

رسم خيالى لإنتحار كليوباترا اللى انتهى بيه عصر الدوله البطلميه.

من المحتمل ان انتونيوس اتجوز كليوباترا، لكن لإنه كان متجوز اوكتافيا أخت اوكتافيوس، الجوازه ما كانش معترف بيها فى القوانين الرومانيه. و عليه شن اكتافيوس فى روما بروباجاندا ضخمه ضد انتونيوس اتهمه فيها - من ضمن لستة الاتهامات - بالتفريط فى الممتلكات الرومانيه، و جوازه الغير قانونى من كليوباترا، و اعترافه بإن يوليوس قيصر هو ابو بطليموس الخمساتشر قيصريون. طبع ما كانش من مصلحة اوكتافيوس الطامح فى الحكم ان قيصريون يعترف بيه انه ابن لقيصر لإن ده ببساطه كان يديه طوالى حق كوريث شرعى لقيصر مش هو نظراً لدرجة القرابه. انتهى الموضوع بنشوب حرب بين روما بقيادة اوكتافيوس ضد انتونيوس و كليوباترا (للتفاصيل: شوف مقالة كليوباترا السابعه) و قدر اوكتافيوس ينتصر عليهم فى معركة اكتيوم البحريه التاريخيه و بعدها بسنه، فى 1 اغسطس سنة 30 ق.م، استولى اوكتافيوس على اسكندريه و انتحر ماركوس انتونيوس و كليوباترا.

بعد معركة اكتيوم كليوباترا كانت سجلت اسم بطليموس الخمستاشر قيصريون فى سجلات اللى وصلو السن القانونيه و انه بكده بقى ولى عهد شرعى يقدر يقعد على العرش، و بعد دخول اكتوفيوس مصر بعتته على الجنوب بالخزانه عشان يستخبى، المؤرخ بلوتارك ذكر انها كانت ناويه تبعته الهند، لكن بعد موت كليوباترا قبض اوكتافيوس عليه بعد ما استدرجه بطريقه ما و قتله من غير رحمه. و بكده انتهى عصر الدوله البطلميه و حكم عيلة اللاجيديين فى مصر، و بعدها بشويه اتحولت مصر لولايه رومانيه بعد ما كانت دوله مستقله.

سقوط مصر فى ايد الرومان سنة 30 ق.م و زوال دولة البطالمه و تحول مصر من دوله قويه مستقله لولايه مستعمره تابعه لروما يشبه لحد كبير سقوط مصر فى ايد المستعمرين الاتراك العثمانليه سنة 1517 و زوال الدوله المملوكيه و تحول مصر لولايه تابعه للأستانه.

• لتفاصيل فترة حكم كليوباترا السابعه: شوف مقالة كليوباترا السابعه.

ملخص احداث

• 43: كورنيليوس دولابيلا يعترف رسمى ببطليموس الخمستاشر قيصر (قيصرون). كليوباترا تبعت له قوات عسكريه كمدد لكن القوات تنضم لـ كاسيوس حاكم مصر على قبرص. سيابيون و الاسطول المصرى ينضمو لكاسيوس هما كمان.
• 43-42: نقص فى ماية فيضان النيل. ظهور نقص فى الاكل فى اسكندريه.
• 41: كليوباترا مع ماركوس انتونيوس فى تارسوس.
• 41 -40: انتونيوس ضيف على كليوباترا فى اسكندريه. من المحتمل فى الزياره دى انتونيوس ضاف كليكيا الرومانيه لقبرص المصريه (رسمى فى نوفمبر 38).
• 40: ولادة التوأمين اليكساندر و كليوباترا.
• 37 - 36: كليوباترا مع انتونيوس فى انطاكيا، و انتونيوس يعترف بإبوته للتوأمين. و انتونيوس يوزع ممتلكات على كليوباترا و عيالها. كليوباترا تبتدى تأريخ جديد لفترة حكمها السنه 16 بقت السنه 1.
• 36: ولادة بطليموس فيلاديلفوس. انتونيوس يشن حمله عسكريه فى بارثيان تنتهى بكارثه عليه.
• 34: انتونيوس يشن حمله عسكريه على ارمينيا. انتونيوس يتجوز كليوباترا (من المحتمل كجزء من احتفالات خريف 34. الجوازه مش قانونيه بالنسبه للقوانين الرومانيه لإن انتونيوس كان متجوز اوكتافيا أخت اوكتافيوس.
• 33: اوكتافيوس يشن بروباجاندا ضد انتونيوس. انتونيوس يجمع قوات فى اناتوليا.
• 32: بداية 32: كليوباترا مع انتونيوس فى افسوس. قناصل و حوالى 400 سناتور رومانى يروحو لانتونيوس فى افسوس. النص الاول من 32: انتونيوس و كليوباترا فى جزيرة ساموس و بعدين فى اتينا. انتونيوس يبعت جواب طلاق لمراته اوكتافيا أخت اوكتافيوس (اتجوزها سنة 40). اوكتافيوس يفتح وصية انتونيوس فى روما عشان يورى مجلس الشيوخ انه متآمر. اعتبار كليوباترا خطر على روما و العالم. اواخر صيف 32: اعتبار كليوباترا عدوه للدوله الرومانيه. شتا 32-31: انتونيوس و كليوباترا فى باتراس.
• 31: فى الصيف: اجريبا يعمل حصار كان له اثر كارثى على جيش انتونيوس و كليوباترا فى اكتيوم. 2 سبتمبر 31: معركة اكتيوم. انتونيوس يخسر المعركه البحريه و كليوباترا تهرب على مصر.
• 30: 1 او 3 اغسطس: اوكتافيوس يستولى على اسكندريه (رسمى تحويل مصر من دوله مستقله لولايه رومانيه)، انتونيوس ينتحر. بطليموس الخمستاشر قيصر (قيصريون) يحاول يهرب. 10 او 12 اغسطس: وفاة كليوباترا. اوكتافيوس يقتل بطليموس الاربعتاشر قيصر (قيصريون).

المراجع

• حسين فوزى: سندباد مصرى، جولات فى رحاب التاريخ، دار المعارف، القاهرة 1990
• Gibbon, Edwad, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, Chatto and windus Ltd, Suffolk 1960

Holbl, Gunther, A History of The Patolemaic Empire, Routledge, London & New York 2007, ISBN 978-0-415-23489-4

• Plutarch, Lives, vol. II, Trans. A.H. Clough, The Modern Liberary, New York 2001
• Plutarque, Vies des homme illusters, trad. D. Ricard, Paris 1837
• Sharpe, Samuel, The History of Egypt Under the Ptolemies, Edward Moxon, London 1838, Kessinger Publishing's Reprints, USA 2007, ISBN 1-4325-4859-X
• The New Encyclopædia Britannica, Micropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
• The New Encyclopædia Britannica, Macropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
• الموسوعة الثقافية، مؤسسة فرانكلين للطباعة والنشر، القاهرة - نيو يورك

شوف كمان: لستة ملوك مصر البطلميه
مسك قبله	البطالمة	مسك بعده
بطليموس الأربعتاشر	مدة الحكم: من 44 ل30 ق.م	كان اخر ملوك البطالمه

فيه فايلات فى تصانيف ويكيميديا كومونز عن:

بطليموس الخمستاشر