الفرق بين النسختين بتاع: «قلعة الجبل»

'''قلعة الجبل''' بدا تشييدها [[صلاح الدين|صلاح الدين الأيوبي]] فوق جبل المقطم فى [[القاهره|القاهرة]] عشان تبقى حصنه و مقر حكمه بس عمره ما سكن فيها. سكنها [[سلطان|سلاطين]] [[الايوبيين|الايوبيه]] بعده لغاية عهد [[الصالح أيوب]] اللى نقل مقر الحكم و مكان إقامتهاقامته مع مماليكه ل[[جزيرة الروضه]] وسط [[النيل|نيل]] القاهره. بعد وفاة الصالح أيوب و نشؤ [[الدوله المملوكيه]] فى [[مصر]] بقت قلعة الجبل مكان إقامةاقامة و مقر حكم سلاطين [[مصر]] اللى إتوسعوااتوسعوا فى البنا فيها و حواليها خاصة فى عهد السلطان [[قلاوون]] و ولاده [[الأشرف خليل]] و [[الناصر محمد بن قلاوون (فترة حكم اولى)|الناصر محمد]]. فضلت قلعة الجبل ، و هى القلعه اللى بيعرفها المصراويه باسم قلعة صلاح الدين ، مقر لحكام مصر لغاية عهد [[محمد على باشا|محمد على]] اللى بنا على حرمها الجامع الكبير المعروف باسمه. المتحف الحربى المصرى اللى بيعرض أمجاد مصر العسكريه عبر ال[[تاريخ]] بيشغل دلوقتى جزء من المكان. قلعة الجبل لعبت دور كبير فى [[تاريخ مصر]] و العالم.

سبب بنا صلاح الدين للقلعه انه بعد ما قضى على [[الفاطميين|الدوله الفاطميه]] سكن دار الوزاره فى القاهره بس كان خايف من شيعة الخلفا الفاطميين فى مصر و فكر يعمل حصن حصين لنفسه ما يقدروش يوصلوا له فيه. و شاف إنان الحصن على جبل المقطم حايكون آمن، فطلب من الامير بهاء الدين قراقوش الأسدى تشييد القلعه فبدأ يبنى و بنى سور القاهره عشان يحيط بيه القلعه و القاهره. عملية البنا احتاجت ازالة جوامع و مقابر فى المنطقه. و استخدم فى البنا حجارة [[الاهرامات المصريه|اهرامات]] صغيره كات موجوده فى الجيزه. و بيتقال إنان قراقوش استخدم حوالى 50 الف أسير فى عملية البنا.

صلاح الدين اتوفى قبل ما يخلص المشروع فاهمل لغاية ما بقى الملك الكامل ابن العادل نايب لأبوه فى مصر فكمل التشييد و بنا البرج الاحمر و ابراج غيره و سكن فى القلعه و فضل فيها بعد ما إتسلطناتسلطن. و من يوميها بقت مركز الدوله لغاية ما الصالح أيوب اتسلطن فبنى قلعه و بيوت لمماليكه فى جزيرة الروضه فى وسط النيل و راح سكن هناك بدل القلعه. بعد ما اتوفى الصالح أيوب المماليك جابوا ابنه [[توران شاه]] مصر من حصن كيفا و سلطنوه، لكن توران شاه ما راحش القاهره و راح طوالى على المنصوره عشان يقود الجيش المصرى ضد [[الحمله الصليبيه السابعه]] بتاعة [[لويس التاسع]] ،و بعد ما خلصت الحرب المماليك إغتالوهاغتالوه فى فارسكور و قامت الدوله المملوكيه و رجع مركز الحكم و مقر إقامةاقامة السلطان للقلعه تانى.

قلعة الجبل كات فوق جبل المقطم و حواليها كان مبنى سور فيه ابراج. و كان ليها بابين، بابها الكبير كان بيواجه القاهره، و كان اسمه " '''الباب المدرج''' " ، وكان ليه والى مركزه الوظيفى كبير اسمه " '''والى القلعه''' " قاعد جواه. باب المدرج كان معروف كمان باسم " '''باب الدرفيل''' " نسبه للامير " حسام الدين لاچين الأيدمرى " ( غير السلطان [[حسام الدين لاجين|لاجين]] المعروف )، اللى كان بيلقب بـ " الدرفيل "، و ده كان دوادار الملك [[الظاهر بيبرس (قبل السلطنه)|الظاهر بيبرس]]. قبل كده كان الباب ده اسمه '''باب ساريه'''. و الباب التانى كان اسمه "''' باب القرافه''' ". بين البابين كان فيه ساحه واسعه على جانبها بيوت، و فى جانبها القبلى كان فيه سوق للأكل. و الساحه كات بتوصل على دركاه فخمه عند البوابه الكبيره، كان الامرا بيقعدوا فيها لغاية ما يسمح ليهم بالدخول لمقابلة السلطان. و كان فيه دهليز واسع بيوصل لبيوت و لجامع القلعه. الدهليز كان فيه مداخل بتوصل لساحه و اسعه بيتوسطها '''الإيوانالايوان الكبير''' ، اللى كان بيقعد فيه السلطان ايام المواكب و فى ايام استلامه بنفسه تظلمات الناس العاديه و شكاويهم ( '''دار العدل''' ). الساحه كات محاذيه لباب القصر و خزانة القصر اللى دخولهم كان من باب اسمه '''باب النصر''' ( غير باب النصر فى القاهره ).

كان فيه تلت قصور و بيت للحريم السلطانى و جنينه و حمام و حوش. كان فى بقية القلعه بيوت المماليك السلطانيه و الامراء الخاصكيه المقربين من السلطان. خواص الامرا كانوا ساكنين فى القلعه مع اسرهم و مماليكهم و دواوينهم كات برضه جوه القلعه. القلعه كان فيها مبانى اسمها '''الطباق''' كان بيعيش فيها المماليك المستجدين اللى كانوا لسه بيتعلموا و يتدربوا. '''دار الوزاره''' اللى كات معروفه باسم " '''قاعة الصاحب''' " كات جوه حرم القلعه و كات بتضم '''ديوان الجيش''' و '''قاعة الإنشاالانشا''' ( سكرتارية الدوله ) و '''دار النيابه''' اللى كان بيسكنها و بيشتغل فيها نايب السلطان. و كان فيه جوامع و دكاكين و أسواق. كان فيه كمان جب بيستخدم كسجن قفله السلطان [[الناصر محمد بن قلاوون (فترة حكم اولى)|الناصر محمد بن قلاوون]] فى حملته ضد الفساد بسبب شناعته و سؤ سمعته. فى حرم القلعه كان موجود '''الإصطبلالاصطبل السلطانى''' و ميدان واسع كان بيصلى فيه السلطان صلاة العيد، و فى الاوقات التانيه كان بيستخدم كملعب كوره بيلعب فيه السلطان و الامرا. بيقول [[المقريزى|المقريزي]] إنان اللى شاف القلعه و إيوانهاايوانها بيدرك على طول مكانة سلاطين مصر و سعة انفاقهم.

بناها السلطان [[الظاهر بيبرس (قبل السلطنه)|الظاهر بيبرس]] تحت القلعه عشان يقعد فيها فى ايام معينه يستلم شكاوى عامة الناس و مطالب الفقرا و كان بيستخدمها كمان فى عروض العساكر. فى الايام التانيه كان بيقعد فيها نايب دار العدل و القضاه و الامرا عشان يتلقوا المظالم و يحلوا مشاكل الناس. بعد ما بقى السلاطين بيقعدوا فى الإيوانالايوان للغرض ده بقت مكانها الطبلخاناه اللى بناها السلطان الناصر محمد بن قلاوون مكانها.

الإيوانالايوان كان معروف باسم " دار العدل " بعد ما حل محل دار العدل القديمه. الإيوانالايوان ده بناه السلطان [[قلاوون|المنصور قلاوون الألفى]] و جدده ابنه [[الأشرف خليل]] لكن ابنه التانى الناصر محمد بن قلاوون، اللى بنا فى مصر اللى ما بناهوش ملك تانى من ايام الفراعنه، هده و بنى مكانه ايوان جديد كان عباره عن تحفه معماريه مالهاش مثيل، استخدمت فيها العمدان الفرعونيه اللى اتنقلت من الصعيد للقاهره. الإيوانالايوان كان فيه '''عرش سلطان مصر''' اللى عمله الناصر محمد من العاج و الأبنوس و اللى كان كمان حاجه أبهه مالهاش مثيل فى العظمه و الجمال. الإيوانالايوان كان له باب حديد مزخرف برسومات بديعه وقبه رائعه الجمال. و كان الملك الناصر بيقعد فى الإيوانالايوان كل يوم اتنين و خميس مع أمراء مصر و قضاتها و أكابر الدوله المصريه يسمعوا شكاوى عامة الناس و الفقرا و المستضعفين. استمر الإيوانالايوان يستخدم فى الغرض ده لغاية عهد السلطان [[الظاهر برقوق (فترة حكم أولى)|الظاهر برقوق]] اللى بقى يقعد يستلم الشكاوى و يحكم بين الناس فى الاصطبل السلطانى بدل الايوان. لما بنى الناصر محمد الايوان قال الشعرا فيه : " '''ملك الزمان و من رعية ملكه .. من عدله لا يظلمون فقيراً''' ".

كان تحفه معماريه جنب جنينه. بناه السلطان الناصر محمد بن قلاوون قدام الإصطبلالاصطبل السلطانى. كان بيقعد فيه السلطان كل يوم ما عادا يوم الاتنين و الخميس ايام دار العدل. الجنينه كات فيها '''جنينة حيوان'''، و قنوات بتجرى فيها ميه مرفوعه من النيل، و كان فيه رحبه بيقعد فيها خواص الامرا قبل ما يدخلوا القصر اللى كات ارضيته مرمر و مفروش بالسجاجيد الجميله. قصر الابلق كان بيتكون من مجموعه من القصور المبنيه من الحجاره السوده و الصفره بتنسيق فنى بديع، حيطانها كات متزينه بالفصوص المذهبه و المشجره بالصدف و سقوفها كات مذهبه و مموهه باللازورد.

بناه الناصر محمد بن قلاوون مكان جامع تانى ماكنش قد كده. و لما خلص البنا قعد فيه و استدعى كل مؤذنى القاهره و القراء والخطبه. بعد ما اختبر أصواتهم إختاراختار منهم عشرين عشان يبقوا مؤذنين الجامع. و عمل فيه مدرسه لدروس الفقه. الجامع بقى المكان اللى بيصلى فيه السلاطين فى مقصوره خاصه و الامرا يوم الجمعه. الجامع كات أرضيته رخام و سقفه مبطن بالدهب و له قبه عاليه و رواقات حولين صحنه.

'''باب القله''' كان من أبوب قلعة الجبل. اتسمى كده لإنلان الظاهر يبرس كان بنى قله جنبه. المنصور قلاوون هد القله و بنى بدالها قبه لكن الناصر محمد هدها و جدد باب القله و عمل له مدخل اضافى.

'''الطباق''' كات المبانى اللى بيعيش فيها المماليك. الطباق فى الإيوانالايوان كات مخصصه للماليك السلطانيه.

* [[القلقشندى]] : صبح الأعشى فى صناعة الإنشا،الانشا، دار الفكر، بيروت.

* الموسوعة الثقافية ، مؤسسة فرانكلين للطباعة والنشر، القاهرة - نيويوركنيو يورك 1972