شروط ويلسون للانسان المتحضر
شروط ويلسون للانسان المتحضر هى اربع شروط حددها توماس وودرو ويلسون Thomas Woodrow Wilson (عاش: 1856-1924) رئيس الولايات المتحده الامريكيه الثامن و العشرين للانسان المتحضر او المستنير او المثقف. الرئيس ويلسون بيعتبر أكتر مثقف و متعلم من كل رؤسا امريكا ، و كان زعيم الحركه التقدميه Progressive Movement ، و كان من اكبر انصار الديموقراطيه فى العالم ، و هو الرئيس الامريكى الوحيد اللى اخد شهادة الدكتوراة و اخدها فى التاريخ والعلوم السياسيه من جامعة جونس هوبكينز Johns Hopkins University و بقا رئيس لجامعة برينستون Princeton University من سنة 1902 لسنة 1924. الرئيس ويلسون ايضاً هو صاحب فكرة تأسيس عصبة الأمم و صاحب المبادئ او النقط الاربعة عشر التى من ضمنها حق الشعوب فى الإستقلال و تحديد مصيرها بنفسها و هى نقط قدمها فى مؤتمر الصلح فى فرنسا سنة 1919 بعد الحرب العالميه الاولانيه و كان اول رئيس أمريكى يسافر بره امريكا و هو رئيس ، و اخد جايزة نوبل للسلام سنة 1919.
الرئيس ويلسون حدد اربع نقط رئيسيه لازم يتحلى بيها الانسان المتحضر او المستنير و هى :
- أنه يعرف تاريخ العالم من بداية الكون و نشأة الحضارات الى الان.
- أنه يعرف تاريخ الافكار السائده اللى يتماشى عصرنا على مبادئها.
- أنه يعرف علم من العلوم بمعنى علم Science فى اللغات الأوروبيه.
- أنه يعرف لغه كويس ، ومن الافضل ان تكون اللغة اللغة الام اللى نشأ عليها.
معرفة تاريخ العالم
تعديل
ده الشرط الاولانى من الشروط الاربعه فالانسان المثقف لازم بكون على درايه كويسه بإزاى نشإة الحياه على كوكب الارض و ازاى اتطورت شويه شويه لغاية ما ظهرت فيها انواع الحيوانات و النباتات و فيها اللى انقرض و فيها اللى فضل لغاية ماظهر الانسان. و ازاى الانسان ده اخترع الحضاره الأولى على ضفاف النيل. و بعدين ازاى نشإت الحضاره و اتطورت و هى بتعانى مظالم الكهنه و المستبدين و بلاوى الحروب و الوبا و القحط ، و ازاى ظهر الدين و اتطور و اتنوع ، و ازاى قامت دول و امبراطوريات و ازى وقعت و اتلاشت بعد ماسادت. و اللى بيدرس تاريخ العالم جدير بيه انه يحس انه ابن العالم و انه بينتمى لكل البشر كإخوه بغض النظر عن اللون او العرق او الجنسيه ، و ان الحرب جريمه و ان الاعتداء على الغير بأى شكل هو عمل غير انسانى. التعرف على التاريخ بيدى المثقف فكره عن التطور لإن الدنيا ماكانتش طول عمرها على حاله واحده لكن فى عملية تغيير مستمره و لازم تفضل تطور و تتغير. و التاريخ بيعلم المثقف تطور النظم الاجتماعيه اللى انتهت ساعات بعصور الظلام فلازم الانسان المثقف على الاقل يعرف علامات ظهور عصور الظلام و الانحطاط و يحتاط ليها عن طريق دراسة تاريخ العالم. صحيح التاريخ ما بيتكررش بحزافيره لكن الواعى بالتاريخ له قدره احسن على فهم الوقايع و الاحداث اللى بتتشكل فى زمنه و بتوصل لإيه. دراسة تاريخ العالم بتعلم المثقف سمات الحضارات اللى بتقوم ورا بعض و انواع الرقى الحضارى و الجمود الحضارى.
معرفة تاريخ الافكار السائده
تعديل
ده الشرط التانى حيث ان إن الانسان المثقف لازم يعرف تاريخ الافكار السايده فى العالم سواء السياسيه او الإجتماعيه او العلميه. ازاى الافكار دى ظهرت و فى أى زمن و ازاى اتطورت و ايه الصعوبات اللى واجهتها و مين اللى عملوها و مين اللى أيدوها و مين اللى حاربوها و ايه كانت النتايج. فمثل الناس فى عصرنا الحالى بتمشيهم اراء فكريه و بتحدد ليهم خططهم و غاياتهم فلازم الانسان المثقف يكون على درايه بتاريخ الافكار دى و الجهود اللى اتعملت لتحقيقها. فمثل فيه الفكره او الرأى اللى بينادى بالديموقراطيه اللى لازم الانسان المثقف يكون عارف هى ايه و ازاى و فين نشإت و ايه قيمتها و ايه دلالتها. و يكون عارف قيمة الليبراليه او السيكولاريه او الحريه الفكريه او التسامح الدينى او فكرة الدستور و افكار تانيه كتيره اللى فى سبيلها حارب ناس لتحقيقها و ساعات اتنكل بيهم و اتقتلوا و هما بيدافعوا عنها. و يا ترى المفروض ان الافكار دى تتساب للمستبدين و الرجعيين و الجامدين انهم يقضوا عليها و لا لازم الدفاع عنها.
افكار كتيره بتسود الحضاره الانسانيه الحاليه زى الإيمان بتحقيق الديموقراطيه فى البلاد و حرية الفكر و حرية العقيده و حرية الرأى و حرية المرأه و غيرها من الحريات اللى بيحاربها المستبدين و الرجعيين العايشين بعقولهم فى عصور قديمه ماعادتشقائمه فى عصر العلم و التصنيع و التكنولوجيا الحديثه.
معرفة علم بمعنى Science
تعديل
الشرط الثالت ان الشخص المتحضر او المثقف لازم يعرف علم من العلوم الحديثه لإن الحضاره الصناعيه القائمه فى العالم فى وقتنا بتقوم على التكنولوجيا و الثقافه اللى خرجت منها عمليات تصنيع الالات المفيده زى الطيارات و العربيات و الاقمار الصناعيه و الكومبيوتر و كمان الاسلحه الفتاكه اللى غازاتها و اشعاعاتها ممكن تقضى على اعداد كبيره من البشر ، فمش ممكن الانسان يفهم مغزى المنتجات دى من غير ما يفهم علم من العلوم. و ميزة العلم او صفته هو ان ممكن انه يتقاس بالمتر او بالجرام او باللتر و غيرها من وسايل القياس
العلم موجود فى كل حاجه فى حياة الانسان الحديثه ، و كل صناعه قائمه فى يومنا ده فى العالم العلم هو اللى طورها و هو اللى وسع نطاق استعمالها و الاستفاده منها ، فالعلم موجود فى حلة الطبخ و موجود فى التليفون الموبايل و فى الكومبيوتر و الانترنت و فى زراعة الفواكه و الخضار و فى تصنع الطيارات و الاقمار الصناعيه و فى تحليل الضؤ المنبعث للارض من المجره و الادويه و حاجات كتيره ماتتحصيش.
الانسان اللى بيثقف نفسه بالثقافه العلميه بينطبع جواه و على طريقة تفكيره المزاج العلمى. المثقف العلمى بيعتمد على القياس و التجربه و لحد ما بيستسلمش لمنطق العقل بس لإنه مابيقتنعش بالتفكير بس من غير التجربه ، و عشان كده بيرفض الغيبيات و القصص الخرافيه و بيشمئز منها و بيعتبرها جهالات و سخافات. و الانسان اللى ما بيعرفش علم معين اجدر بيه انه مايتكلمش فيه لإنه فى الحاله دى بيتكلم بروح الجاهل الخطر و بيعتمد على استنتاجات مابتأيدهاش التجربه العلميه.
معرفة لغه
تعديل
الشرط الرابع للانسان المتحضر انه يعرف كويس لغه من اللغات و احسن لغه لازم يعرفها بطريقه متقنه هى لغة الام اللى بيبدأ يتعلمها فى البيت بعد ما بيتولد ( زى زى المصرى ). و ده بطبيعة الحال شرط مفيش غنى عنه حيث ان التفكير السليم بيقوم على امتلاك الانسان لمدخر من الألفاظ و كل مابتزيد الألفاظ اللى بيعرفها الانسان كل ما بيقدر يفكر احسن لدرجة ان فيه سيكولوجيين بيقولوا ان التفكير هو كلام صامت و الكلام تفكير صامت. و بيبين الحقيقه دى ان كل انسان له ألفاظ معينه بتكتر فى كلامه او كتابته ، الكلمات اللى بيستخدمها الانسان أكتر من غيرها بتوضح اتجاهه التفكيرى و ايه اللى شاغل عقله ، فإذا كان انسان تفكيره تافه فألفاظه اللى بيستخدمها بطبيعة الحال لازم تكون تافهه و اذا كان تفكيره مش منظم و مرتبك و الجمل اللى بيكتبها متركبه غلط فده بيدل على ان تفكيره مرتبك و مش منظم. هربرت سبنسر كان بيقول انه بيقدر يعرف وزن الانسان الذهنى من كلامه لإنه بيعرف من الألفاظ اللى بيستعملها كتير المواضيع اللى شاغله باله. الكاتب اللى بتتكرر فى كتاباته ألفاظ زى الحريه و الديموقراطيه و المساواه و العدل و التطور و التقدم و حرية المرأه و النهضه بطبيعة الحال تفكيره مختلف عن الكاتب اللى بيتكرر فى كلامه السلف الصالح و العادات و التقاليد و الرجوع للاصول و العوره و الست ماليها غير بيتها. ألفاظ الانسان بتبين ايه اللى شاغل عقله و فلسفته فى الحياه. الأولانى مشغول بالحاضر و المستقبل و التانى الماضى مسيطر على تفكيره و مخليه عايش فى العصر الحديث بجسمه لكن عقله موجود فى مرحله خلصت من قرون.
احسن اللغات اللى الشخص لازم يبقى متمكن منها هى اللغه اللى رضعها من امه و هو صغير و اللى فى مقدوره انه يتقنها بالكامل مش اللغه اللى اتعلمها بعد كده فى المدرسه. تعلم نص او ربع لغه حاجه مالهاش معنى كبير حيث ان اللغه وسيله غايتها القرايه و الاستناره المتواليه و توصيل العلوم و المعارف للغير.
قيمة الاربع شروط
تعديلممكن طبع تتضاف شروط اكتر لكن زى ما بيقول سلامه موسى دى اربع شروط اساسيه للانسان المتحضر او المثقف فى رأى الرئيس ويلسون و اللى اكيد بتخلى من الانسان شخصيه متصله بالعالم و البشر و داعيه للحق و العدل و الإصلاح و الرقى. فالانسان المتحضر المثقف مابيطيقش الظلم و ما بيرضاش بالجمود. الشخص المتحضر المثقف مش ممكن ينافق الاستبداد لإن راسه مليانه بالجهود اللى اتعملت على مر التاريخ فى سبيل الحريه و مش ممكن يتعصب لفكره او مذهب او جنس او دين او يضطهد او يكره اصحاب الافكار و الديانات التانيه لإنه بيدرك قيمة التسامح فى تاريخ البشر. و بيكره الحرب و الإرهاب بكل انواعه و الإعتداء على الغير بالكلمه او بالفعل المادى لإن دراسته لتاريخ العالم علمته الاخوه البشريه و احترام الغير و حقهم فى التفكير و التعبير بحريه.
مصادر
تعديل- سلامه موسى ، مختارات سلامه موسى، مكتبة المعارف، بيروت 1963
- Encyclopædia Britannica, Macropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974