لهجات مصريه
اللغة المصرية الحديثة (المصري) هى لغه حاميه (افريقيه) بتنتمى لعيلة اللغات الحاميه-الساميه (الافرو-اسيويه) وهى المرحله الرابعه من اللغات اللى اتكلمها المصريين طول تاريخهم. المصرى لغه ليها لهجات كتيره و دواير لغويه بتوسع ساعات و بتضيق ساعات تانية و ممكن تتصنف اللهجات دى فى مجموعتين كبار يعنى اللهجه البحيرى (لهجة البحاروه-الفلاحين) و اللهجه الصعيدى (لهجه الصعايده). اللهجات دى مشتركه فى حاجات كتير و خصوصا على المستوى النحوى و فى تأثرهم باللهجات القبطى المختلفه اللى كانت سايدة فى مناطقهم قبل الغزو العربى لمصر و فى لهجات تانيه زى الغجرى (لهجة النوار) و لهجة بدو سينا و لهجة بدو الصحرا الغربية بس دى لهجات بتعتبر مستقلة عن اللغة المصرى فى وادى النيل ، و على الناحيه التانيه بردو فى اختلافات بتميزهم عن بعضيهم. مصر فيها كمان جمب المصرى لغات تانيه مستقلة زى اللغة النوبى و السيوى و البجاوى.
اللهجه القاهريه
ودى اللهجه اللى بتستعمل فى القاهرة و الجيزه و القليوبيه و ليها قبول واسع من كل المصريين و بتتفهم فى كل حتة عشان التليفزون و الافلام و المراكز الثقافية اللى فى العاصمة المصرية.
الفونولوجيا/الصوتيات
| Transcription | النطق المصرى | المثال العربى | الخاصيه | |
|---|---|---|---|---|
| (alb) | الب | قلب | [ʔ] نطق ق | 1 |
| (gamal) | جمل | جمل | [g] نطق ج | 2 |
| (bēt), (mōt) | بيت و موت | بَيْت ومَوْت | تحول المتحرك المركب لمتحرك بسيط, زى
(ay), (aw) ——→ (ē), (ō) |
3 |
المورفولوجيا/الصرفيات
- صيغة المضاف اليه بتميل لاستعمال بتاع/بتاعة/بتوع للمزكر/المؤنث/الجمع على الترتيب.
- صيغة المبنى للمجهول بتتعمل باستعمال البريفيكس إت- او إن- زى غُسِلَ (العربي) ← إتغسل او إنغسل (المصرى).
الكلمات/المفردات
اغلب الكلمات المصرية ليها جدور عربية بس دخلت عليها تغييرات فى النطق و الجنس و فى كمان عدد كبير من الكلمات المصرية اللى من اصل قبطى زى (تاتا و امبو و إدّا و عنتيل و بعبع و بَحّ و يللا و بره و بـِخّْ و كلكع و كمان و كُحة و لقمه و قله و زير و تـَفّه و شأشأ و شبوره و جلابيه و ....). لهجة القاهرة استعارت بردو كلمات كتيرة من الانجليزى و الفرنساوى و الطاليانى و اليونانى و التوركى.
السينتاكس/النحو
- ضمير الاشارة (دا, دي, دول) و ضماير الاستفهام (إيه, فين, إمتا...) بتيجى بعد المتشاور عليه و بعد المسئول عنه بالترتيب و دى خاصية بتشمل كل لهجات مصر و ممكن يتفسر وجودها بالتأثر بالطبقة التحتية القبطى اللى كانت سايدة فى مصر، مثال:
- الراجل دا (مصري) → ده الرجل (عربي)
- اسمك إيه؟ (مصري) → ما اسمك (عربي)
- النفى بيحصل بـ حَط الفعل (و الاسم فى اللهجات الصعيدي) بين أداتين نفى ما و ش ودى كمان نفس طريقة النفى فى القبطي
- ماشربتش (مصري) → لم أشرب(عربي)
- الاسم الموصول اللى هوه اسم شامل و بيقابله فى العربى 7 اسامى موصوله الذي،التي،اللذان و اللتان و اللى و اللائى او اللاتي
- الاعراب (تغيير نهايات الكلمات للدلاله على وظيفتها) مش موجود بالمره فى المصرى و لا القبطى و لا اللغات المصريه اللى قبل كدا. العربى فيه تلات حالات اعراب النصب و الرفع و الجر.
اللهجة الاسكندرانية
و هى اللهجة بتاعة الاسكندرية و بتشبه لحد كبير اللهجة القاهرية بس فى ميل لاستخدام صيغة الجمع فى الكلام للمتكلم المفرد (ح نتستنوك = ح نستناك). و شوية كلمات معينة خاصة بيها زي, ماستيكا= لبان و القمة = الناصية و الجومة = الاستيكة.
لهجة البحاروة
و دى لهجة الفلاحين (المصريين فى شمال مصر) و بتتفرع اللهجة دى لـ:
- اللهجات الوسطانية: فى المنوفية و الغربية و جنوب الشرقية و القليوبية
- اللهجات الشرقية: بقيت مناطق الشرقية و الدقهلية
- اللهجات الغربية: فى البحيرة و حتت فى الغربية و البرولوس وغرب المنوفية
- اللهجات الشمالية-الشرقية: الدقهلية و حتت فى الغربية و المنزلة
لهجة الصعايدة
لهجة الصعايدة هى لغة مختلفة معترف بيها ISO-639-3 (قانون المنظمه الدولية للتوحيد القياسى). الكود بتاعها هو (aec) و بيتكلّموها الصعايده فى صعيد مصر من جنوب القاهرة لحدود مصر مع السودان. مجموع المتكلمين: 18.900.000
- و دى لهجة سكان جنوب مصر (الصعيد) و بتتفرع لـ:
- لهجات مصر الوسطانية: من اول حنوب الجيزة و بنى سويف و الفيوم و المنيا
- لهجات الصعيد الجواني: من اول اسيوط و نجع حمادى لحد اخر اسوان.
- لهجات الصحرا الغربية: زى لهجات الواحات البحرية و الداخلة و الخارجة و الفرافرة.
الفونولوجيا/الصوتيات
| Transcription | النطق الصعيدي | المثال العربي | الخاصية | |
|---|---|---|---|---|
| (galb) | (g) | قلب | [g] نطق ق | 1 |
| (dʒamal)
(damal) |
(dʒ) فى الصعيد من بعد الجيزة
(d) فى شوية قرى بين اسيوط و قنا |
جمل | [dʒ] نطق ج | 2 |
المورفولوجيا/الصرفيات
| المكان | النطق الصعيدي | التحول | الكلمة |
|---|---|---|---|
| بين اسيوط و نجع حمادى | (ʃuɣul) | شُغُل زى البقرة شغلتى
يعنى البقرة بتاعتي |
حالة المضاف ليه بتاع |
الكلمات/المفردات
| المكان | النطق الصعيدي | التحول | الكلمة | |
|---|---|---|---|---|
| من الجيزة لشمال بنى سويف و الفيوم
من بنى سويف لسوهاج من اول جنوب سوهاج و بعديها |
(bahha)
(bihha) (buhha) |
بهة
بيهة بوهة |
بطة | 1 |
| من اول جنوب الجيزة | (tùrya) | توريا | فاس(من ادوات الزراعة) | 2 |
| من اول جنوب الجيزة | (ħōʃ) | حوش | زريبة (مكان او بيت الحيوانات) | 3 |
| الفيوم و بنى سويف والمنيا
من المنيا لحد الاقصر جنوب الاقصر |
(dubdaʕa)
(duʕdufa) (gaʕōra), (dʒaʕrōra) |
ضوبدعة
ضوعدوفة جعورة و جعرورة و كلمات تانية |
ضفدعة | 4 |
| الفيوم و بنى سويفو بين المنيا و اسيوط
من بعد جنوب اسيوط |
(dahya)
(kaħrùta), (daħrùg) |
داحية
كحروتة, دحروج |
بيضة | 5 |
| فى الصعيد كله من بعد جنوب الجيزة | (farrūga) | فروجة | فرخة | 6 |
| من الجيزة لحد اسيوط
من اول جنوب اسيوط |
(malīħ), (milīħ)
(zēn) |
مَليح ومِليح
زين |
كويس | 7 |
| مصر الوسطانية من بنى سوبف للفيوم و لحد سوهاج
جنوب الاقصر |
(ʕaʃiyya)
(ambàriħ) |
عشية
آمبارح |
إمبارح | 8 |
| من اسيوط لـ اسوان | (ihnih) | إهنيه | هنا | 9 |
| بتظهر و تختفى فى مناطق
مختلفة من صعيد مصر |
(meta), (wèn), (kèf) | ميته و كيف و وين | ضماير الاستفهام امتا و ازاى و فين | 10 |
السينتاكس/النحو
| المكان | التحول | المثال المصري | الخاصية | |
|---|---|---|---|---|
| جنوب اسيوط | أنا و جاي
هما و ماشيين |
و أنا جاي
و هما ماشيين |
واو الحال | 1 |
| من اول المنيا | ما قادرش
ما خابرش |
مش قادر
مش عارف(خابر) |
نفى الاسم بنفس طريقة
نفى الفعل فى القاهرة |
2 |
| من اول الفشن فى بنى سويف | عم نقول ، عم نزرع | بنقول، بنزرع | علامة المضارع المسنمر بـ
غالبا مشتقة من عَمّال القاهرية عَمّ |
3 |
لهجات تانية
لهجة الغجر
بشكل عام اللهجة دى بتشبه المصرى بس فيها تاثير كبير هندو-ارى و خصوصا على مستوى الكلمات يعنى مثلا: نار = إيج ,راجل = مان او مينيس,استرا = نجمة, داندى = ضرس, بوردى = اخ. و كمان بيحطو الاسامى بين ما-اسم-يس زى مثلا ما-ودان-يس, يعنى ودان (جمع ودن) مخيس يعنى مخ, ماشنبيس يعنى شنب و كده يعني. ولغة الامازيغ فى واحة سيوة