ولاد العسال
ولاد العسال ، عيله مصريه قبطيه من العصور الوسطى اشتهرت بالعلم و الثقافه فى العصر المملوكى فى مصر. مصر شافت نهضه ثقافيه و عمرانيه كبيره فى العصر المملوكى و ظهر علما و كتاب و لغويين و مؤرخين كتار. مسيحيين مصر شاركوا فى النهضه دى و خرج منهم مؤرخين و كتاب كبار زى المؤرخ المكين كاتب ديوان الجيش المصرى ابن العميد و ولاد العسال.
| ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| معلومات شخصيه | ||||
| الحياه العمليه | ||||
| المهنه | مؤرخه | |||
تعديل مصدري - تعديل  | ||||
العصر المملوكى ادى مصر حاجتين مهمين هما الاستقلال السياسى ب مصر ما بقتش تابعه لخليفه بتدفع له جزيه ، و دخول المصريين مسلمين و مسيحيين فى وظايف الدوله. كاتب السلطانه شجر الدر كان مسيحى مصرى هو والد " برسوم العريان " الراهب القبطى المشهور ، و المصرى القبطى " شرف الدين ابو سعيد هبة الله صاعد الفائزى " كان اول مصرى يوصل لمنصب وزير لحاكم مصر بعد ما عينه السلطان عز الدين أيبك وزير ليه. فى الجو ده انخرط المصريين مسلمين و مسيحيين فى الحياه الثقافيه فى مصر و ظهر نوابغ فى كل المجالات و حصلت فى مصر نهضه ثقافيه كبيره و بقى فيها مجموعه من الكتاب الفطاحل و المؤرخين ماكانلهمش مثيل وقتها فى كل الدنيا و عمر مؤرخين فى مستواهم ما ظهروا فى مصر بعد كده.
من المعتقد ان عيلة ولاد العسال كانت فى الاصل من " سدمنت " فى الصعيد لكن عزلت على القاهره و عاشت فيها و نبغ منها عدد من الكتاب و العلما و اشتغل عدد منها فى مراكز كبيره فى الدوله لحد من ايام العصر الايوبى و اشتغل عدد منهم فى مراكز كبيره فى الكنيسه زى " الصفى ابو الفضائل " اللى كان كاتم اسرار مجمع اتعمل ايام البابا كيرلس بن لقلق لفض الخلاف الدينى الكنسى اللى حصل اياميها.
و من المعتقد ان عيلة ولاد العسال بتتنسب لراجل قبطى ارتودوكسى اسمه " ابو البشر يوحنا الكاتب المصرى " و يوحنا ده خلف " ابو سهل جرجس " اللى خلف " ابو اسحق ابراهيم " اللى خلف " فخر الدولة ابو الفضائل اسعد " ابو ولاد العسال و من اشهر ولاده كانو " مؤتمن الدولة ابو اسحق " و " الاسعد ابو الفرج هبة الله " و " الصفى ابو الفضائل الامجد ". ولاد العسال كانو بيتلقبوا غالباً بأسامى زى " ابو الفضائل " و " ابو الفضل ".
بعد ما حلت اللغه العربيه محل القبطى اتعرضت اللغه القبطيه لخطر الاندثار و حاول ولاد العسال المحافظه عليها رغم انهم اتفوقوا كمان فى اللغه العربيه و اشتهروا بجمال و حسن خطهم و ليهم بيتنسب " الخط السعدى ". و هما كمان اللى عملوا الخط اليونانى القديم اللى لغاية دلوقتى مستعمل فى الكتابات القبطيه.
بتدل كتابات ولاد العسال على سعة اطلاعهم و نبوغهم فى مجالات ادبيه و علميه كتيره و ما سابوش حاجه من العلوم و الفنون اللى كانت معروفه اياميها من غير ما يناقشوها و يكتبوا فيها لحد فى الرسم و الشعر و القوانين و الكيميا و الرياضيات و الفلك.
من اشهر الاسامى اللى لمعت من عيلة ولاد العسال كان " الاسعد ابو الفرج هبة الله " اللى الف كتاب فى الحساب و دون فيه قواعد فلكيه و جدول للبطاركه و احداث تاريخيه و كتاب فى اللغه القبطيه و غيرها ، و " الصفى ابو الفضائل " اللى الف عن المواريث و القوانين و كتب مناظرات ، و " المؤتمن ابو اسحق " اللى كتب فى اللغه القبطيه و قواعدها و الف قاموس قبطى عربى و كتب تانيه.
فيه مخطوطات منسوبه لولاد العسال محتفظ بيها فى المركز الثقافى القبطى فى القاهره اللى بيحاول تجميع تراث مصر القبطى.
ولاد العسال
- الشيخ المؤتمن ابو اسحق ابن العسال
- الاسعد ابو الفرج هبة الله ابن العسال
- الشيخ الصفى ابى الفضائل ابن العسال
مؤلفات مؤتمن الدولة ابو اسحق ابن العسال
1. مجموع اصول الدين ومسموع محصول اليقين، و ده كتاب لاهوتي ممتع ، فيه منه نسخ فى مكتبة البطريركيه المصريه ، و مكتبات باريس و لندن والمكتبة الشرقيه لليسوعيين.
2. التبصرة المختصرة فى العقايد النصرانية.
3. تفسير الأمانة المقدسة،فيه نسخه منه فى مكتبة باريس.
4. تفسير ما ورد فى الانجيل عن آلام سيدنا يسوع المسيح الى صعوده، ومقدمة عن اصول تفسير الكتاب المقدس.
5. ايضاح تفسير تدابير السيد المسيح من حين الحبل به الى صعوده الى السماء.
6. مجموع الاصول شرح رسالة عيسى بن يحى الجرجاني فى اقسام الدين.
7. السلم المقفى والذهب المصّفى فى اصول اللغة القبطية، و ده قاموس قبطي عربي.
8. اداب الكنيسة.
9. خطب الأعياد السيدية وغيرها.
10. ترياق العقول فى علم الاصول، والأسرار الخفية فى علم المسيحية.
مؤلفات الاسعد ابو الفرح هبة الله ابن العسال
1. مقدمة (أجرومية) فى اصول اللغة القبطية، فيه نسخة منه فى لندن و نسخه تانيه فى أكسفورد.
2. مقابلة للأناجيل باللغات اليونانية والسريانية والقبطية.
3. مقدمة على رسائل بولس، فيه نسخه منه فى مكتبة ليبرن فى هولندا.
4. مختصر كتاب يوحنا الدرجى.
5. مختصر مواعظ ذهبى الفم على تفسير متى.
6. مقال عن الأنفس الناطقة بعد مفارقتها.
7. كتاب فى حساب الأبقطى ، فيه قواعد فلكيه وتاريخيه وجدول للبطاركه.
8. أرجوزة فى حساب الأبقطى، شرحها البابا يوأنس التمنتاشر بابا اسكندريه ال 107 .
مؤلفات الصفى ابو الفضائل ابن العسال
1. كتاب الصحائح فى الرد على النصائح (فيه نسخة منه فى مكتبة اليعاقبه فى القدس).
2. كتاب نهج السبيل فى الرد على من قدح فى الانجيل.
3. جامع اختصار القوانين و ده كتاب معروف كمان باسم المجموع الصفوى ، الفه سنة 1239.
4. الكتاب الأوسط ، و ده كتاب مختصر لكتاب اختصار القوانين.
5. فصول مختصرة فى التثليث والتوحيد ( فيه نسخة منه فى مكتبة باريس و ونسخه تانيه فى الفاتيكان).
6. حواشي على مناظرات الشيخ عيسى الوراق مع ابن العبرى، وأجوبة على اعتراضات عبد الله الناشي وغيره.
7. أرجوزة فى المواريث ، اتنشرت ضمن كتاب المجموع الصفوي (طبعة 1908 ).
8. كفاية المبتدئين فى علم القوانين ، و ده كتاب مااتلقاش.
9. كتاب الفردوس ، اتطبع فى مصر سنة 1912 بعنوان الفردوس العقلى.
10. كتاب فى تاريخ الكنيسة وتطابقه مع العلوم الفلكية، و ده كتاب بيتسمى كمان مجموع التواريخ لعلوم القبط.
11. مجموع القوانين ، طبعه القمص يوسف حبشى.
12. خطب ابن العسال، اتطبع فى مصر سنة 1887.
مصادر
- قاسم عبده قاسم (دكتور): عصر سلاطين المماليك - التاريخ السياسى والاجتماعى، عين للدراسات الانسانية والاجتماعية، القاهرة 2007.
- القلقشندى : صبح الأعشى فى صناعة الانشا، دار الفكر، بيروت 1988.
- منسى يوحنا : تاريخ الكنيسة القبطية، مكتبة المحبه، القاهره 1983.
- المقريزى: السلوك لمعرفة دول الملوك، دار الكتب، القاهرة 1996.