بطليموس التاسع (فترة حكم تانيه)
بطليموس التاسع سوتر 2 (المنقذ 2)، - باليوناني : Πτολεμαῖος Σωτήρ - كنيته : لاثيروس Λάθυρος ( حمص )، و اتلقب كمان : فيلوميتور Φιλομήτωρ ( المحب لأمه ) ، ( 139 ق.م - 81 ق.م ) ، حكم مصر على فترتين من 116 لغاية 107 ق.م، و من 89 لغاية 81 ق.م. قعد على عرش مصر بعد موت ابوه بطليموس التامن يورجيتس 2 ( الخير 2 ) بمشاركة امه كليوباترا التالته. لكن بعد ما حكم حوالي 10 سنين طردته امه فراح على قبرص و كون فيها مملكه مستقله ليه، و بعدين بعد ما امه إتوفت الإسكندرانيه طردوا أخوه ،اللى اتعرف بعد كده بـ بطليموس العاشر، و اللى كان بيحكم مع امهم كليوباترا التالته، فحكم مصر تاني من سنة 88 ق.م لغاية 81 ق.م.
نهاية فترة حكمه الأولى
انتهت فترة حكم بطليموس التاسع فى السنه العاشره من حكمه او بالاحرى قعاده على عرش مصر كمجرد لعبه فى ايد امه كليوباترا التالته الحاكمه الفعليه لمصر. كليوباترا التالته كانت بتفضل ان اخوه بطليموس العاشر اليكساندر هو اللى يشاركها فى الحكم من المحتمل بسبب صغر سنه. قدرت كليوباترا انها تقلب الاسكندرانيه على بطليموس التاسع بإدعائها انه قتل ناس من حاشيتها و انه ناوى يقتلها فحصلت اضطرابات و إضطر يهرب على قبرص اللى كان اخوه بطليموس العاشر ملك عليها وساب مراته سيلينا و عياله الاتنين فى مصر ، و استدعت كليوباترا التالته بطليموس العاشر من قبرص عشان يشاركها الحكم كمجرد خيال ضل.
الصراع فى فلسطين
فى الفتره اللى قعد فيها بطليموس التاسع فى قبرص الاوضاع ما كانتش مستقره فى مصر و سوريا بسبب الصراعات. فى فلسطين قدر اليهود المكابيين انهم يأسسو دوله مستقله فى اورشليم ، لكن مدن زى بطولومايس ( عكا ) و غزه و كام مدينه فى فلسطين رفضو ينضمو للدوله دى و طلبو من بطليموس التاسع ملك قبرص انه يساعدهم. مساعدة بطليموس التاسع ليهم كان معناها ان امه كليوباترا التالته حا تساعد جاناوس ملك اليهود فى اورشليم ، وعشان كده لما بطليموس راح بجيش على فلسطين سكان بطولومايس رفضو المساعده. بطليموس قدر انه يصد جاناوس و يجبره على الانسحاب و اتقدم فى الجليل و قدر يقتل و يإسر اعداد كبيره ، و عدى نهر الاردن و اشتبك بجيش جاناوس و دمره بالكامل. لما سمعت كليوباترا باللى حصل خافت انه فى زهوة انتصاراته يروح على مصر فجهزت جيشها و حطته تحت قيادة جنرالين يهود ، شيلكياس و انانياس ، و بعتت خزنتها و وصيتها و عيال بطليموس العاشر على جزيرة كوس فى بحر ايجه ، و طلعت هى مع الجيش على فلسطين فى صحبة الاسطول المصرى اللى كان بيقوده بطليموس العاشر ، و اخدت بطولومايس ( عكا ). ده اضعف موقف بطليموس التاسع فى فلسطين فقرر انه يروح طوالى على مصر فبعتت كليوباترا مدد لشيلكياس و قامت معركه كبيره اتغلب فيها بطليموس العاشر مع ان شيلكياس نفسه اتقتل فى المعركه. و بعد ما بطليموس حصن نفسه فتره فى غزه اخد بعضه و رجع على قبرص ، فإطمنت امه كليوباترا التالته و رجعت على مصر.
انتصار كليوباترا خلاها تفكر فى انها تهاجم جاناوس وترجع فلسطين و سوريا الجوفاء لمصر زى ما كان الوضع ايام اجدادها ، لكن اتراجعت بعد ما نصحها القائد اليهودى انانياس بإنها ما تعملش كده لإن فعلتها دى ممكن تقلب عليها اليهود فى الدلتا و العساكر اليهود اللى فى جيشها ، فبدل ما تهاجم مملكة اليهود فى فلسطين جددت معاهده التحالف اللى كانت بينها و بينهم. لكن برغم انسحاب بطليومس العاشر فضلت كليوباترا التالته قلقانه من امكانية مساعدة صاحبه السيليوقى انتيوخوس كيزيكينوس ليه عشان ياخد مصر. كزيكينوس كان فى الوقت ده فى حرب ضد اخوه انتيوخوس جريبوس على حكم سوريا فبعتت كليوباترا قوات لجريبوس عشان تساعده و جوزته بنتها سيلينا اللى كانت اجبرت بطليموس العاشر انه يطلق اخته كليوباترا الرابعه و يتجوزها عشان تجيبه الارض.
بعد ما بطليموس العاشر مل من كونه مجرد لعبه فى ايد امه و حس بمخاطر و انه مش حا يقدر عليها بسبب تأييد الجيش ليها ما لقاش حل مش انه ياخد مراته و بنته و يهرب. و حاولت كليوباترا انها تغريه بالرجوع لمصر لكن طبعاً كان عارف انه لو رجع ممكن تقتله فقعد بيلعب معاها لعبة القط و الفار و فى الاخر رجع و قتلها. و بعد ما حكم سنه لوحده ثار عليه الاسكندرانيه اللى كانو بيكرهوه و انضم ليهم عساكره فهرب فى مركب مع مراته و بنته ، وطاردته السفن الحربيه لكن قدر يفلت و بعد ما قعد شويه فى ليكيا راح على قبرص و اشتبك مع الاسطول المصرى و اتقتل فى المعركه.
ضياع قورنيه
الفتره دى شافت كمان تطور خطير فى ساحة العلاقات المصريه - الرومانيه و بداية التوسع الرومانى على حساب البطالمه اللى انتهى بإحتلال الرومان لمصر ( 30 ق.م ) و معاها منطقة جنوب البحر المتوسط و زوال الدوله البطلميه. قورينه فى المنطقه اللى بتتسمى دلوقتى ليبيا قعدت حوالى اكتر من قرنين جزء من ممتلكات مصر ، و كانت فى العاده بيحكمها ابن او اخو ملك مصر. قبل ما بطليموس التامن يورجيتيس 2 ما يتوفى كان وصى ان ابنه المش شرعى بطليموس ابيون يحكمها. و بعد ما مات بطليموس التامن حكم ابيون قورنيه لمدة عشرين سنه كمملكه مستقله ، و لإن قورنيه فى الفتره دى كانت جنب قرطاجه ( فى تونس دلوقتى )اللى كان بيحكمها الرومان و كان اسمها وقتها مقاطعة الرومان فى افريقيا ، ابيون كان خايف ياخدو قورنيه منه فحط نفسه تحت حماية مجلس الشيوخ الرومانى ( السينات ) و وصى بإن قورنيه تبقى ورث للرومان من بعده. بعد ما مات ابيون استولى الرومان على قورنيه و من يوميها بقت مقاطعه رومانيه و ضاعت من مصر. فى الفتره دى خريطة المنطقه كانت بتتشكل ، اليهود قدروا يكونو دولتهم المستقله فى فلسطين ، و النفوذ الرومانى كان بيتوسع.
رجوع بطليموس التاسع سوتر 2 للحكم
بعد ما بطليموس العاشر اليكساندر 1 ما هرب من مصر الاسكندرانيه بعتو وفد على قبرص عشان يطلبو رجوعه لمصر فرجع و دخل مصر من مش مشاكل. بطليموس التاسع كان حكم مع امه كليوباترا التالته عشر سنين و بعدين حكم كملك مستقل على قبرص لمدة تمتنتاشر سنه و قدر يقف قدام امه المحنكه و يناورها و يتصدى لجيوشها فطبعاً فى المده دى و بالأحداث اللى مرت عليه اكتسب خبره سياسيه كبيره و بقى عاقل و رزين ، و ده اداله محبه فى قلوب الاسكندرانيه. لكن فى فترة حكمه التانيه واجه مصاعب بسبب تمرد طيبه فى صعيد مصر. طيبه طبعاً كان ليها تاريخ عريق و كانت ايام الفراعنه مركز حكم الامبراطوريه المصريه و كانت كنوز الدنيا بتتجمع فيها من مقاطعتها بره مصر. فى فترة الحكم البطلمى و ببنا اسكندريه على البحر المتوسط اوضاع طيبه بطبيعة الحال اتدهورت لكن معابدها و مسلاتها و تماثيلها و مقابر ملوكها العظام فضلو رمز لمصر القديمه العريقه اللى بيستلهم منها المصريين حبهم و انتمائهم لبلدهم مصر و اللى اديتهم قدره على الصمود عبر التاريخ قدام الغزاه اللى حاولوا دايمأ الإعتداء على ثقافتهم و حاولو يطمسو هويتهم المصريه بإستغلال كل الطرق و الألاعيب و الخدع.
سياسة البطالمه فى بداية عصرهم كانت سياسه متوازنه و عملو جهد كبير عشان يولفو بين الثقافه المصريه و اليونانيه و احترمو الثقافه المصريه و تقاليد مصر و كانت ليهم انجازات حضاريه عظيمه. فى عصور تدهور الدوله البطلميه و دخول ملوكها فى صراعات عبثيه و عقيمه على الحكم اتدهورت الاحوال فى مصر وبقى الاقباط بيتمردو و يثورو. لما رجع بطليموس مصر رفضت طيبه الانصياع ليه ، و لمدة تلت سنين قاوم الاقباط بإمكانياتهم البسيطه جيوش بطليموس ببساله. وبعد ما بطليموس قدر يخمد التمرد قدر يحكم فى هدؤ وسادت مصر حاله من الاستقرار. فى اسيا الصغرى قامت حرب بين الرومان و ثريداتيس ملك بونتوس فبعت الرومان وفد لمصر يطلبو مساعدة الاسطول المصرى لكن بطليموس التاسع رفض الزج بمصر فى صراع خارجى.
عيلته و وفاته
بطليموس التاسع كان ابن بطليموس التامن و كليوباترا التالته ( كوكى ) بعد موت ابوه حكم مصر مع امه لمدة عشر سنين و بعد ما اخوه بطليموس العاشر ما مات حكم فى فترة حكمه التانيه ست سنين و نص. بطليموس التاسع اتجوز اخته كليوباترا الرابعه لكن امه كليوباترا التالته اجبرته على انه يطلقها و يتجوز اختها الصغيره سيلينا. خلف بنت اسمها برينيكى اتعرفت بإسم كليوباترا برينيكى ، و ابنين مش شرعيين اسمهم هما الاتنين كان بطليموس ، واحد فيهم حكم قبرص و التانى بقى فرعون على مصر و اشتهر باسم اوليتيس ( الزمار ) ، و اشتهر كمان بإنه كان ابو كليوباترا السابعه اشهر كليوباترا فى التاريخ.
اتوفى بطليموس التاسع سنة 81 ق.م ، فى السنه السابعه و التلاتين من حكمه ، بإعتبار انه فى تاريخه ضاف التمنتاشر سنه اللى قضاها ملك على قبرص ضمن فترة حكمه الأولى و التانيه لمصر.
بعد وفاته بنته كليوباترا برينيكى اللى كانت برضه ارملة اخوه بطليموس العاشر مسكت الحكم لكن دخلت فى صراع على الحكم مع ابن جوزها اللى اتعرف بعد كده بإسم بطليموس اليكساندر التانى و كان وقت ما مسكت الحكم عايش فى روما.
عملاته
من الصعب التمييز بين عملاته و عملات اخوه بطليموس العاشر لإن على عملات الاتنين اتنقش " للملك بطليموس " من مش تحديد اى بطليموس فيهم. لكن عملات مراته التانيه سيلينا اللى عليها البورتريه بتاعها مع اسمها " للملكه سيلينا " و على الناحيه التانيه اتنقش النسر البطلمى مع جملة " للملك بطليموس ".
- شوف: بطليموس التاسع (فترة حكم اولى)
- شوف كمان: لستة ملوك مصر البطلميه
فهرست
المراجع
Holbl, Gunther, A History of The Patolemaic Empire , Routledge, London & New York 2007, ISBN 978-0-415-23489-4
- Sharpe, Samuel, The History of Egypt Under the Ptolemies, Edward Moxon, London 1838, Kessinger Publishing's Reprints, USA 2007, ISBN 1-4325-4859-X
- The New Encyclopædia Britannica, Micropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
- The New Encyclopædia Britannica, Macropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
- الموسوعة الثقافية، مؤسسة فرانكلين للطباعة والنشر، القاهرة - نيو يورك
| حكم اول: بطليموس 8 - حكم تانى: بطليموس 10 و امه كليوباترا 3 | مدة الحكم: من 116 ل 107 ق.م ومن 89 ل 81 ق.م | حكم اول: بطليموس العاشر الكسندر 1 - حكم تانى: كليوباترا برينيكى |
