الفرق بين النسختين بتاع: «بطليموس الساتت»

{{بوابة|مصر البطلميه}}

 

 

لما مات ابوه [[بطليموس الخامس|بطليموس الخامس ابيفانيس]] سابه هو و أخ اصغر منه كان اسمه برضه بطليموس و بنت اسمها [[كليوباترا التانيه|كليوباترا ( التانيه )]]. و لإنه وقتها كان لسه طفل صغير عنده ست سنين قعد على العرش تحت وصاية امه كليوباترا الأولى اللى العملات كانت بيتنقش عليها اسمها وكانت بتتلقب بلقب ثيا Θξά (الاهه) على المستندات ، و اتلقب بطليموس الساتت بلقب فيلوميتور يعنى محب أمه لكن ما أخدش لقب ثيوس Θξός (اله)، و لما بلغ السن القانونى بعد ما تم الاربعتاشر سنه اتعملت له " الاناكليتيريا " Anacleteria يعنى طقوس التنصيب ، و اتعمل له احتفال كبير حضره مبعوثين من بلاد كتيره راحو مصر عشان يهنو ملكها الجديد و عشان يجددو المعاهدات اللى بين بلادهم و مصر. [[الرومان|روما]] بعتت وفد ضم كايوس فاليريوس Caius Valerius.

 

لما امه [[كليوباترا الأولى|كليوباترا الأولى سيرا]] كانت لسه عايشه كان فى مقدروها انها تدير نواب الدوله بره مصر ، و تبعد اخواتها سيليوقوس الرابع-فيلوباتر و انتيوخوس الرابع-ابيفانيس عن ابنها ، لكن بعد ما اتوفت فى ربيع 176 ق.م فكر الأوصيا اللى حلوا محلها لينيوس Leneus و يلايوس Eulaius فى تقوية مركزهم فإدوا فيلوميتور لقب ثيوس (اله) و إدوا اخته كليوباترا لقب باسيليسا (ملكه) و جوزوهم ، و فى سنة 170 ضافو ليهم اخوهم التالت بطليموس يورجيتيس كملك مشارك ، و ابتدو يجهزو عشان يستردو سوريا الجوفاء Coele Syria من السيلوقيين فدخلو مصر فى حرب فى وقت جيشها و اسطولها ما كانوش فيه فى حاله كويسه و كانت البلد محتاجه سلام. سوريا الجوفاء و فينيقيا كان اخدهم بطليموس الخامس ابيفانيس كمهر لمراته كليوباترا ( الأولى ) لكن لما ابنهم فيلوميتور مسك الحكم و اتوفت امه حس انتيوخوس ان ولاد اخته فيلوميتور و كليوباترا ضعفا و لسه صغيريين و مش حا يقدرو يتمسكو بيهم فأنكر إن كان فيه معاهده زى دى اتعملت بين ابوه انتيوخوس العظيم و جوز اخته بطليموس الخامس ابيفانيس (ابو فيلوميتور كليوباترا) و و ابتدى يجهز نفسه للهجوم على مصر كأحسن وسيله عشان يخلى سوريا الجوفاء فى ايده و انه ممكن كمان يحكم مصر. و بكده بدأت الحرب اللى اتعرفت بإسم " الحرب السوريه الساته ".

 

لما دخل انتيوخوس مصر ( 169 ق.م ) اصطدم طوالى فى بيلوسيوم بجيش فيلوميتور و دمره فى معركه كبيره و بكده بقت مصر مفتوحه قدامه ، فراح واخد جزء من جيشه راح بيه على [[ممفيس]] و اسر فيلوميتور ، وقال انه بيتحرك بأوامر من ابن اخته فيلوميتور ، و بكده قدر يستولى عليها من غير ما حد يقاومه. لما سمع اخوه الصغير بطليموس ، اللى كان عنده وقتها خمستاشر سنه ، باللى حصل ، و كان ساعتها فى [[اسكندريه]] مع اختهم كليوباترا راح منصب نفسه ملك على مصر و لقب نفسه يورجيتيس التانى ، و بعت رسل على روما يطلب مساعدتها ضد انتيوخوس. بطليموس يورجيتيس التانى اتعرف فى التاريخ بإسم [[بطليموس التامن]] و اشتهر بكنية " فيسكون Φύσκων "و معناها " ابو كرش " لانه لما كبر بقى طخين و ليه كرش.

 

انتيوخوس حط كوبرى على [[النيل]] و عدى عليه و راح وقف قدام اسكندريه ، و لو اقتحمها كان قدر ينصب نفسه ملك على مصر كلها ، لكن الرومان لما وصلتهم مراسيل يورجيتيس ما استنوش و راحوا باعتين قوات على اسكندريه و أمروا انتيوخوس و الأخين بطليموس بوقف الحرب فوراً. انتيوخوس حس بالخطر و انسحب طوالى فبقى يورجيتس ملك على اسكندريه و اخوه فيلوميتور ملك على بقية مصر ما عدا بيلوسيوم اللى حط فيها انتيوخوس حاميه تابعه ليه عشان تساعده لو الظروف اتغيرت و عاز يرجع. و اتكعبلت الامور اكتر لما بطليموس ماكرون Ptolemy Macron حاكم مصر على قبرص سلم قبرص لانتيوخوس و لما اتقبض عليه و اتعامل معامله وحشه لما اشتكى منها قالوا له انه خان مصر فسم نفسه و مات.

 

بعدها بسنه انتيوخوس دخل مصر تانى و فتحت له ممفيس ابوابها من غير ما تحصل معارك و راح على اسكندريه لكن الرومان وقفوه على بعد اربع اميال منها و امروه بالخروج من مصر و رسم القائد الرومانى بوبيليوس Popilius دايره فى الرمل حوالين انتيوخوس و قاله انه لو طلع من الدايره دى من غير ما يوعد انه حا يطلع من مصر فوراً فده حا يعتبر اعلان حرب على روما ، و بالتهديد ده خرج انتيوخوس من مصر و بعت الملكين الاخين فيلوميتور و يوريجيتيس لمجلس الشيوخ ( السينات ) فى روما يشكروه على مساعدته.

 

بعد شويه قامت خناقه تانى بين بطليموس الساتت فيلوميتور و اخوه بطليموس يورجيتيس ، و لإن الأخير كان اقوى اضطر فيلوميتور يسيب مملكته و يهرب على روما لطلب الامن و المساعده. فى روما سكن فيلوميتور فى بيت واحد رسام من رعاياه الاسكندرانيه و رفض عرض ملك سوريا ديميتريوس ابن سيليوقوس Demetrius Seleucus بسكن احسن. ديميتروس كان هو التانى هربان فى روما و طالب مساعدة الرومان لاسترجاع مملكته اللى ورثها عن ابوه هو كمان. لكن لما شيوخ السينات عرفو ان فيلوميتور فى روما سكنوه فى مكان يليق بيه كملك و بعد شويه رجعوه مصر و معاه أمر بإن اخوه يورجيتيس يروح يحكم قورينه ( برقه فى [[ليبيا]] دلوقتى ) و ان مصر يحكمها فيلوميتور. ده حصل فى السنه السبعتاشر من حكم فيلوميتور و السنه الساته من حكم يورجيتيس و دى كات اخر سنه تتسجل فى حكم الملكين مع بعض. و ظهرت عملات سكها الرومان كاسيوس لونجينوس Cassius Longinus و جوفينتيوس ثالنا Juventius Thalna، اللى كانو ساعدو فى ترجيع فيلوميتور على عرش مصر ، و عليها نقش النسر البطلمى و رمز الصاعقه و كإن مصر بقت تحت حكم مجلس الشيوخ الرومانى.

 

بعد ما قدر يورجيتيس يخمد التمرد سافر على روما و اشتكى هناك من ان اخوه فيلوميتور كان ورا التمرد فراح الرومان مطلعين قوات راحو معاه عل قبرص و لان القوات كانت صغيره طلبو من حلفائهم فى اليونان و اسيا انهم يمدوه بمرتزقه. لما وصل يورجيتيس قبرص لقى فيلوميتور مستنيه هناك على راس [[الجيش المصرى]] و انهزم يورجيتيس و اضطر انه يستخبى فى مدينة لابيثو و فى الاخر ما كانش قدامه غير انه يرفع الرايه البيضا. لما استسلم يورجيتيس كان ممكن فيلوميتور يقتله زى عادة الملوك اياميها لكن للمره التانيه سامح اخوه على كل اللى عمله و سمح له انه يحكم قورنيه و وعده بإنه حايجوزه بنته الصغيره [[كليوباترا التالته|كليوباترا (التالته كوكى)]] اللى كان عندها وقتها عشر سنين. الرومان انسحبو من قبرص و احتفظ فيلوميتور بقبرص و بقى يبعت قمح ليورجيتيس كهديه من مصر كل سنه.

 

فى فترة حكم بطليموس الساتت فيلوميتور هزم الرومان مقدونيا فى الحرب المقدونيه التالته ( 171 - 168 ق.م ) و استولو عليها و من ساعتها خرج المقدونيين من التاريخ كقوه مؤثره فى احداثه.

 

 

بالنسبه لأثيوبيا الاوضاع فى عهد فيلوميتور ما كانتش سامحه بالسيطره الكامله عليها فحط فيلوميتور معسكر للجيش فى باريمبول بين حدود مصر و اثيوبيا عشان يحمى مصر من اى هجوم من الجنوب ، المعسكر ده كبر لغاية ما بقى مدينه بنى فيها فيلوميتور معبد للالهه [[ايزيس]] و [[سيرابيس]] نقش فيه اسمه و اسم أخته و مراته كليوباترا بالحروف اليونانيه. ومن المعابد التانيه اللى بناها فيلوميتور فى مناطق تانيه فى مصر معبد لاله مش معروف اسمه انتيوس بناه فى منطقه اخدت اسم الاله ده و اتسمت انتيوبوليس ، و معبد للاله ارويريس بناه فى اومبوس ( كوم امبو ) و اتنقش فيه الاهداء برضه بحروف يونانيه. استعمال الحروف اليونانيه فى المعابد المصريه بقى سيمه اتبعها البطالمه من الفتره دى و ده بيبين انهم ابتدو ينسوا و يهملو حكمة و تعاليم اجدادهم [[بطليموس الأول]] و [[بطليموس التانى|التانى]] و [[بطليموس التالت|التالت]] فى التعامل مع الثقافه و الديانه المصريه المحليه. فيلوميتور بدا كمان بنا المعبد الكبير البديع فى ابولينوبوليس ماجنا ( [[ادفو]] ) و ده معبد ما خلصش الا فى عصور لاحقه. من المحتمل ان [[الدين المصرى القديم]] كان فى حالة انهيار فى منطقة الدلتا و المعابد هناك كانت فى حاله وحشه و الحروف اليونانيه بقت بتتكتب على جدران و حيطان المعابد المصريه <ref> Sharpe, p.144-145 </ref>.

 

من الاسامى المعروفه اللى عاشت فى مصر فى عهد بطليموس الساتت فيلوميتور كان الناقد الأدبى اريستارخوس Aristarchus اللى كان تلميذ للغوى اريسوفانيس Aristophanes و كان مدرس لإبن بطليموس و أخوه يورجيتيس. و الشاعر الرعوى موسخوس Moschus of Syracuse ، و الشاعر الطبيب نيكاندير Nicander ، و عالم الرياضيات المخترع [[هيرون السكندرى]] Heron of Alexandria . لكن اشهر واحد عاش فى اسكندريه فى الفتره دى كان [[هيپارخوس]] Hipparchus أبو علم الفلك الرياضى اللى ما طلعش عالم فلك ينافسه غير بعد خمستاشر قرن.

 

عملات بطليموس الساتت فيلوميتور اتنقش على وشها البورتريه بتاعه و اتكتب عليها " للملك بطليموس الاله المحب لأمه " ، الملوك البطالمه كانو بيشيروا لنفسهم بإسم اله بالهيروغليفى فما بيعتبرش بدعه من فيلوميتور لكن نقش اله عمره ما ظهر على عملاتهم. و على ضهرها اتنقش نسر البطالمه و فى جناحه او جنبه طاير الفونيكس الاسطورى Phoenix ( الرخ ) أو غصن نخله. غصن النخله أو الفونيكس معناهم " سنه " فى الهيروغليفى و بيعتقد انهم اتنقشو على العملات كرمز لتحسن الاحول فى النص التانى من سنة حكمه. السنه المدنيه كانت مدتها 365 يوم و بكده اول يوم فى السنه الجديده ، اللى كان بيحصل مع فيضان النيل فى نص شهر يوليه ، كان بيتقدم يوم كل اربع سنين. اليوم جه فى وقته المظبوط سنة 1321 قبل الميلاد و كان محسوب انه حا ييجى مره تانيه فى ميعاده المظبوط بعد 4 × 365 سنه فى سنة 140 ق.م. مجيى الفونيكس التانى ، زى ما كان بيتسمى اياميها ، كان بيعتقد انه بيرجع معاه العصر الدهبى لمصر. كل ربع من الفتره ( كل 365 سنه ) كان بيحكم مصر ملك عظيم ، سيزوستريس ( لو اعتبر انه كان شيشانق ) ، و اماسيس ، و بكده كمان بطليموس الساتت فيلوميتور. لكن المصريين اياميها استعجلو الموضوع و ما استنوش مجيى سنة 140 ق.م و اعتبروا ان الفونيكس رجع لمصر و معاه فترة حكم عظيمه و عشان كده اتنقش الفونيكس على عملات بطليموس الساتت فيلوميتور.

 

بعد فيلوميتور ما هزم أخوه فى قبرص و بقت فى ايده عين ارخياس Archias حاكم عليها و رجع على مصر. لكن ارخياس خان فيلوميتور و اتآمر مع ديميتريوس ملك سوريا عشان يسلمه قبرص مقابل مبلغ من المال. لما الخيانه اتكشفت ارخياس انتحر عشان يفلت من العقاب. لكن ديمتريوس بمؤامرته بقى عدو لفيلوميتور اللى انضم لصف اتالوس Attalus ملك بيرجاموس و ارياراثيس Ariarathes ملك كابادوكيا و حطو الكساندر بالاس Alexander Balas كمنازع على عرش سوريا ، و قامت حرب بين الكساندر و ديميتريوس انتهت بهزيمة الأخير و قتله. بعد كده جوز فيلوميتور بنته الكبيره كليوباترا ( اتعرفت بعد كده بكليوباترا ثيا ) لالكساندر بالاس و اتعملت حفلة الجواز فى مدينة [[بطولومايس]] ( [[عكا]] ). لكن بعد الفرح اكتشف فيلوميتور ان جوز بنته الكساندر كان عامل مؤامره عليه مع تابع ليه اسمه امونيوس Ammmonious عشان يقتلوه فى بطولومايس . طوالى استدعى فيلوميتور بنته كليوباترا و طلع على سوريا بقوات عشان يحاربه ، و بعت لابن عدوه القديم ديمتريوس اللى كان برضه هو كمان اسمه ديميتريوس و عرض عليه يجوزه من كليوباترا و يقعده على عرش سوريا فوافق ديميتريوس ، و دخل فيلوميتور [[انطاكيه]] على راس جيشه و نصب نفسه ملك على [[اسيا]] و نصب ديميتريوس ملك زى ما وعده. و بعدين طلعو هما الاتنين يحاربو الكساندر بالاس و قدرو انهم يدمروا جيشه و هرب هو على الجزيره العربيه. لكن فى المعركه دى الحصان اللى كان قاعد عليه فيلوميتور اتخض من [[فيل]] فطوحه على الأرض فوقع متعور. لمدة خمس تيام عاش فيلوميتور فاقد القدره ع النطق ، و اتعملت له عمليه جراحيه لشيل عضمه مكسوره فى جمجمته مات فيها ، لكن قبل ما يموت جابو له راس الكساندر بالاس و وروله انه انتصر فى أخر معاركه.

 

بطليموس الساتت فيلوميتور حكم خمسه و تلاتين سنه منها حداشر سنه لوحده و تحت وصاية أمه كليوباترا ، و بعدين ست سنين مع اخوه يوريجيتيس التانى ، و فى الأخر تمنتاشر سنه لوحده من تانى. اتجوز اخته كليوباترا و سابها ارمله ، و خلف بنتين اسمهم برضه كليوباترا ، الصغيره ( [[كليوباترا التالته]] ) اتعرفت بإسم كليوباترا كوكى Clepopatra Cocce ، وإبن اسمه بطليموس قعد على عرش مصر بإسم [[بطليموس السابع|بطليموس السابع نيوس فيلوباتور]] (المحب الجديد لأبوه) و قتله عمه يورجيتيس ، و كان ليه ابن تانى لكن اتوفى فى حياته.

 

بطليموس الساتت فيلوميتور بيعتبر ملك عظيم ، استلم عرش مصر فى ظروف وحشه و هو لسه صغير لكن ساب مصر و هى اقوى مما كانت عليه لما اتنصب ملك عليها. كان شجاع و معتدل ، و ما ارتكبش جرايم ضد شعبه ، و ما استخدمش الاغتيالات ضد اعداءه و مناوئيه فى فتره تاريخيه كانت بتستخدم فيها الوسايل دى ، و عفا عن اخوه يوريجيتيس بعد ما هزمه فى قبرص مع إن كان ممكن يقتله و يخلص منه و ما حدش كان وقتها حا يلومه ، و رفض انه يتآمر و يستولى على عرش سوريا لما اتعرض عليه ، و فوق كل ده فى عهده مفيش مواطن واحد اتعدم.

 

 

* 180 : وفاة بطليموس الخامس و تنصيب ابنه الطفل بطليموس الساتت فيلوميتور تحت وصاية امه كليوباترا الأولى ثيا.

 

{{Reflist}}

 

Holbl, Gunther, A History of The Patolemaic Empire , Routledge, London & New York 2007, ISBN 978-0-415-23489-4

* The New Encyclopædia Britannica, Micropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974

* The New Encyclopædia Britannica, Macropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974

 

 

{| align="center" border="1" width="600"

| align="center" | [[بطليموس الخامس|بطليموس الخامس ابيفانس (الظاهر)]]

| align="center" | مدة الحكم: من 180 ل 145 ق.م

|-

|}

 

{{مصادر}}

 

[[تصنيف:تاريخ مصر البطلميه]]

[[تصنيف:حكام مصر]]

 

[[ar:بطليموس السادس]]

[[cs:Ptolemaios VI. Filométor]]

[[de:Ptolemaios VI.]]

[[el:Πτολεμαίος Στ' Φιλομήτωρ]]

[[es:Ptolomeo VI]]

[[fr:Ptolémée VI]]

[[it:Tolomeo VI]]

[[la:Ptolemaeus VI (rex Aegypti)]]

[[nl:Ptolemaeus VI Philometor]]

[[no:Ptolemaios VI av Egypt]]

[[pt:Ptolemeu VI Filometor]]

[[ru:Птолемей VI Филометор]]

[[sv:Ptolemaios VI Filometor]]

[[zh:托勒密六世]]