مهدى عامل

حسن حمدان المعروف بإسم مهدى عامل (1936 - 1987) هو مفكر و فيلسوف و عضو يسارى و عضو قيادى فى الحزب الشيوعى اللبنانى .

مهدى عامل
معلومات شخصيه
الميلاد	سنة 1936   حاروف
الوفاة	18 مايو 1987 (50–51 سنة)  بيروت
الاقامه	ليون (1956–1963) قسنطينه (1963–1967) بيروت (1967–1987)
مواطنه	لبنان
الحياه العمليه
المهنه	شاعر ،  وصحفى ،  وفيلسوف ،  واستاذ جامعه ،  وكاتب
اللغه الام	عربى
اللغات المحكيه او المكتوبه	عربى ،  ولغه فرنساوى
مجال العمل	فلسفه ،  وماركسيه
موظف فى	الجامعه اللبنانيه الحكوميه

النشأه

حسن حمدان اتولد سنة 1936 فى قرية حاروف التابعه لقضا النبطيه , لأب تاجر اقمشه من منطقة الغبيرى و بعدين نقل لبيروت مع اهله و اخواته . حمدان درس فى مدرسة المقاصد لغايت سنت 1955 و بعدين سافر لفرنسا عشان يدرس الماجستير و الدكتوراه فى الفلسفه فى جامعة ليون سنت 1956. و هو فى فرنسا انضم لمجموعه من الشيوعيين العرب كانت بتناهض الاحتلال الفرنساوى للدول العربيه , و كان وقتها حرب تحرير الجزاير شغاله . بمجرد اعلان استقلال الجزاير حمدان ساب فرنسا و سافر للجزاير هو مراته ايفلين بران سنت 1963 و هناك استقروا فى مدينت قسطنطينه . هو كان بيدى محاضرات مسائيه عن اعمال الكاتب و المناضل فرانز فانون , و كانت مراته بتعلم فرنساوى , و هناك نشر اول مقال ليه فى مجلت Revolution Africaine الناطقه بالفرنساوي.

الرجوع للبنان

سنت 1968 الحزب الشيوعى اللبنانى عمل تانى كونجرس ليه , و فى الفتره من 1970 - 1975 وزير الداخليه و الزعيم اليسارى كمال جنبلاط كان ليه دور كبير فى رفع الحظر عن الاحزاب و الحركات اليساريه و ده إدا مساحه كبيره لمفكرين يساريين كتير انهم ينخرطوا بقوه فى العمل العام , و على مدى الخمس سنين اللى قبل بداية الحرب الاهليه فى لبنان كانت الاتحادات الطلابيه و العماليه اليساريه نظمت حوالى 150 اعتصام و اضراب و مظاهره للتنديد بسيطرت اليمين فى لبنان على السلطه و الثروه مع بعض , كان اكبرها المظاهره اللى اتنظمت سنت 1974 للتنديد بخصخصت التعليم و اللى اشترك فيها اكتر من خمسين الف متظاهر . كل ده شجع حمدان للرجوع للبنان و الشغل من هناك , و فعل بعد قيام الحرب الاهليه اللبنانيه سنة , بالتحديد سنت 1976 كان حمدان فى جنوب لبنان فى وسط عمال و مزارعين التبغ بيشرح لهم ضرورت الحل الماركسى للأزمه الاجتماعيه فى لبنان و علاقت اليمين المسيحى فى لبنان بالامبرياليه الغربيه و بيتناقش معاهم فى قضايا التحرر الوطني.

الاسهامات الفكريه و السياسيه

حسن حمدان كان بيكتب بشكل ثابت فى مجلة الطريق اللى كان رئيس تحريرها المفكر اليسارى الكبير حسين مروه , و كان دايم بيمضى المقالات بإسم مستعار هو "مهدى عامل" اللى هيبقى اسم شهرته بعد كده , الاسم فيه اشاره واضحه لجبل عامل فى جنوب لبنان , و بالإضافه للمقالات , مهدى عامل نشر عدد من الكتب و الابحاث المهمه حوالين ضرورت الحل الماركسى من منطلقات لبنانيه محليه مش بناءاً على وجهات نظر مستورده من الاتحاد السوفيتى , و له عدد من الاعمال اللى بتتكلم عن علاقة التخلف العربى بعلاقات الانتاج بين شمال و جنوب العالم , و ان تخلف العالم العربى مش ناتج من اسباب داخليه فى الثقافه العربيه على اد ما هو ناتج من ترتيب الاقتصاد العالمى لجنوب غير صناعى بيصدّر مواد خام و شمال صناعى بيصنّع المواد الخام دى و يعيد تصديرها للجنوب و يحتفظ لنفسو بالثروه.

حسب "يمنى العيد" نضال مهدى عامل كان بالاساس لنقض نظريات و افكار اترسخت فى الثقافه العربيه من خلال الكتابه الادبيه و الفلسفيه و السياسيه , بما فيها احيان الكتابات الماركسيه نفسها. افكار شكلها تقدمى و ثورى ، لكن فى الحقيقه تحليل مهدى عامل ليها بيبين اد ايه الافكار دى بتمثل ايديولوجيت البورجوازيه الكولونياليه و بدل ما تقاومها هى بتدعم سلطتها عن غير وعى . و ده سمح لمهدى عامل بإنه يشوف الازمه مش فى الثقافه العربيه نفسها على اد ما هى فى تركيب البورجوازيه العربيه اللى بتملك السلطه و الثروه.

خلال الاجتياح الاسرائيلى لبيروت سنت 1982 مهدى عامل كان له دور كبير فى التنظيم الميدانى فى توزيع الميا و المواد الغذائيه و الادويه , فضل عن دوره فى المقاومه المسلحه , و ده كان انطلاق من ايمانه بإن الماركسيه الحقيقيه لازم تنخرط فى مشاكل المجتمع اليوميه و تقدم ليها حلول . مهدى عامل كمان كتب عن تراجع الصراع اليسارى ضد الامبرياليه فى مواجهت الصراع الطائفى اللى سيطر على مجريات الحرب . التراجع ده ضعف تأثير الحزب الشيوعى و غيره من الحركات اليساريه اللى ابتدت تفقد ايمانها بالقضيه بسبب طول مدت الصراع اللى استمر 15 سنه . مهدى عامل كان عضو بارز فى الحزب الشيوعى اللبنانى من ساعت ما رجع لبنان سنت 1976 و تم انتخابه عضو اللجنه المركزيه للحزب فى الكونجرس الخامس سنت 1987 .

حادثت اغتياله

قبل نهاية الحرب بـ 3 سنين , فى 18 مايو 1987 اتنين من المتشددين الاسلاميين ضربوا نار على مهدى عامل و اغتالوه و هو فى طريقه للجامعه اللبنانيه اللى كان بيدرّس فيها . بعد اغتياله , مقالاته وكتاباته اللى كتبها من سنت 1968 لغايت 1973 اتجمعت و اتنشرت فى مجلد واحد سنت 1991 بعنوان” فى قضايا التربية والسياسة التعليمية" , مهدى عامل حلل فى الكتابات دى الآليه السياسيه التعليميه للدوله فى لبنان، اللى بتحاول تضرب التعليم الرسمى و تعمق الانتماء الطائفى عشان تعيد انتاج النظام السياسي-الطبقي-الطائفى مره تانيه.

اهم مؤلفاته

يعتبر “مدخل الى نقد الفكر الطائفي” هو اهم انجازات مهدى عامل المكتوبه , و بينتقد فيه ايديولوجيت البورجوازيه اللبنانيه اللى بتتغذى ع الطائفيه ، وكمّله سنت 1986 بكتاب تانى هو “مدخل لنقد الفكر الطائفى فى الدولة الطائفية" , بالإضافه للكتابين دول مهدى عامل له عدد من الكتب المهمه التانيه زي:

• مقدمات نظرية لدراسة اثر الفكر الاشتراكى فى حركة التحرر الوطني.
• أزمة الحضارة العربية ام أزمة البورجوازيات العربية؟
• النظرية فى الممارسة السياسية : بحث فى اسباب الحرب الاهلية اللبنانية.
• ماركس فى استشراق ادوارد سعيد : هل العقل للغرب والقلب للشرق؟
• فى عملية الفكر الخلدوني.