ويكيبيديا

ثورة 25 يناير

(تحويل من ثورة مصر سنة 2011)

ثورة 25 يناير (الثوره المصريه - ثورة الغضب)[1][2] هيا ثوره شعبيه بدئت فى مصر فى يوم 25 يناير لسنة 2011 و لازالت تداعيات أحداثها مستمره لحد تبين اعتراض المشاركين فيها على قلة الحريات السياسيه و حالة الطوارئ و زيادة الفقر و صعوبة وجود فرص الشغل و ووحشية البوليس [3]، والافتقار للسكن ، و غلاءالمعيشه و ارتفاع أسعار الغذاء، و انتشار الفساد ، و عدم وجود انتخابات حره نزيهه انعدام حرية التعبير و سوء الأحوال المعيشية. تكونت نواة دى الثورة المصريه سنة 2011 من سلسله من التظاهرات فى الشوارع والاحتجاجات و أعمال العصيان المدنى و دى كانت من اكبر التظاهرات التى عاشتها مصر من انتفاضة العيش سنة 1977 [4]

ثورة 25 يناير
 
جزء من الربيع العربى   تعديل قيمة خاصية جزء من (P361) في ويكي بيانات
البلد
مصر   تعديل قيمة خاصية البلد (P17) في ويكي بيانات
المكان مصر   تعديل قيمة خاصية المكان (P276) في ويكي بيانات
تاريخ البدء 25 يناير 2011  تعديل قيمة خاصية تاريخ البدايه (P580) في ويكي بيانات
تاريخ الانتهاء 11 فبراير 2011  تعديل قيمة خاصية تاريخ النهايه (P582) في ويكي بيانات
الاحداثيات 30°02′00″N 31°13′00″E / 30.033333°N 31.216667°E / 30.033333; 31.216667   تعديل قيمة خاصية الإحداثيات (P625) في ويكي بيانات
الوفيات
الإصابات
خريطة
تعديل طالع توثيق القالب

و كان المنظمين حركة شباب 6 ابريل و كلنا خالد سعيد و الجمعيه الوطنيه للتغيير و حركة كفايه و حركة شباب علشان العدالة والحرية"هنغيّر و حركة 25 يناير و هم من اختارو يوم 25 يناير [5][6] لحد يتزامن مع يوم عيد الشرطه فى مصر.[3] و كان المشاركين فى التظاهرات مجموعه متنوعة مختلف الطوايف الاجتماعيه والاقتصاديه و الدينيه.[6]

و رغم كون طبيعة ثورة مصر سنة 2011 يغلب عليها السلميه، كان اشتباكات عنيفه بين قوات الامن والمحتجين لما حاولت الحكومه المصريه تفريق المظاهرات باستخدام مجموعة متنوعة من الطرق. و ارسال مجموعات من بوليس مكافحة الشغب أو ما يسمى قوات الأمن المركزى لمناطق التظاهرات مسلحين بالدروع و والرصاص مطاطى و العصى و خراطيم ميه ، والغاز المسيل للدموع ، والرصاص الحى و بنادق القنص وتم استخدام غالب الأسلحه ضد المتظاهرين و استخدمت الأسلحه الحيه كعنصر ترويعى بصوره انتقائيه و لاكنها خلفت عددا لابأس به من القتلى و الجرحى و كذلك أحدثت باقى الأسلحه عددا لا بأس به من القتلى و الجرحى .[7][8][9]

و بسبب ما كان بيحدث وقت دى الثوره وصفت القاهره انها "منطقة حرب"[4][10] و حصل 840 [11] حالة وفاة ، واكتر من 6000 جريح.

و ليوم 29 يناير ،تم قتل الأعداد التاليه على ايد جهاز الشرطه و الأمن المصرى 105 متظاهر (27 فى السويس ، و 33 فى اسكندريه ، و 45 فى القاهره) ، مع موت 10 من البوليس . و اصابة 1500 متظاهر و 75 من البوليس.[12] لكن عدد المقتولين ليوم التاسع و العشرين من فبراير تم تقديره ب 297 فرد , تم قتلهم بالرصاص الحى يومى 28 و 29 يناير و ده بخلاف آلاف الجرحى و المصابين.[13] بتاريخ 16 فبراير ، تقديرات وزارة الصحه فى مصر ان القتلى على ايد جهاز الشرطه كان عددهم 365 و لاكنها تقديرات مخفضه يغلب عليها الكذب لكون وزاره الصحه مسيطر عليها على ايد السلطه ساعتها .[14] بعد كده يوم 22 فبراير ، تقديرات وزارة الصحه فى مصر ان الضحايا كانت 6467 مصاب و 384 قتيل.[15]

و حدث أن طلبت حكومات و منظمات دوليه كثيره بتلبية مطالب التظاهرات و استعمال ردود أفعال أقل عنفا تجاه التحرك السلمى للشعب . ودى التحركات السلمية تجاه الاصلاح اهتم بيها العالم و ساعد على ده الاستعمال المتزايد للانترنت و المواقع المشهوره زى تويتر ، فيس بوك ، و يوتيوب.و دى الأحداث وصفت أنها ثوره [16] و قالت عنها سى ان ان و مصادر تانيه أنها ثورة الغضب أوالربيع العربى [1][2]

و بسبب دى التظاهرات طلب الريس المخلوع حسنى مبارك من وزير الطيران احمد شفيق تشكيل الحكومة جديدة و بعدها بعدد قليل من الأيام أعلن مبارك انه سيكمل ولايته لاكتوبر 2011 ولكنه لن يترشح لولاية جديدة فى انتخابات الرئاسة مصر فى سبتمبر. و فى يوم 11 فبراير 2011 قرر حسنى مبارك أنه سيترك منصبه و ذلك من الضغط الشعبى و العالمى الأمريكى الأروبى تحديدا.[17] و تم تسليم الحكم للمجلس عسكرى و هو المجلس الأعلى للقوات المسلحة المصريه و دهجعل المشير محمد حسين طنطاوى رئيس المجلس الأعلى للقوات المسلحة ، بحكم الواقع ، رئيس دولة مصر.

المجلس العسكرى أعلن يوم 13 فبراير تعليق الدستور ، و حل المجلسين الشعب و الشورى ، و أن الجيش هايحكم لمدة ستة أشهر أو اقامةالانتخابات.

اسم الثوره

مافيش اسم رسمى لثورة مصر سنة 2011 لكن قيل عنها أنها ثورة 25 يناير [18]- الثوره المصريه - ثورة الغضب - [1][2] - الثوره البيضاء- ثورة الشباب.

الأسباب

فيه حاجات كتيره اتسببت فى قيام الثوره .[19] و منها زيادة الفقر و قلة الحريات السياسيه و استمرار حالة الطوارئ أكتر من تسعه و عشرين سنه و صعوبة وجود فرص الشغل و وحشية البوليس ، و قلة أماكن السكن ، و غلو العيشه و ارتفاع أسعار الأكل ، و انتشار الفساد ، و عدم وجود انتخابات حره نضيفه و انعدام حرية التعبير. الثوره دى ابتدت بعد ثورة تونس و هما الاتنين من احتجاجات الشرق الاوسط و شمال افريقيا 2010-2011[20]

قانون الطوارئ

بعد ما اتقتل أنور السادات سنة 1981 مسك حكم مصر حسنى مبارك ، و نظام الحكم فى مصر هو نظام شبه رئاسى بيحكم البلد بقانون الطوارئ (القانون رقم 162 لسنة 1958) [21] من سنة 1967 لحد النهارده ، باستمدح 18 شهر سنة 1980 و سنة 1981. و عدد المساجين السياسيين فى مصر اللى اعتقلوا تحت حكم قانون الطوارئ بيتقدر انه ممكن يوصل تلاتين ألف (30000 ) مسجون.[22] منظمات حقوق الانسان قالت ان سنة 2010 كان فيه بين 5000 و 10000 شخص معتقلين لمدد طويله دون تهمه أو محاكمه

وحشية البوليس

اتسرب تلغراف من سفارة امريكا من سنة 2009 وصف وحشية البوليس ، بما فيه التعذيب ، اللى شايع و منتشر و جهود الحكومه علشان تمنع التعذيب مش نافعه و ناقصه من ناحية التنيفيذ و مش جد.[23]

يوم 6 يونيه سنة 2010 مات شاب مصرى اسمه خالد محمد سعيد فى ظروف تفاصيلها عليها اختلاف فى سيدى جابر فى اسكندريه...[24] السبب فى الاختلاف ان شهود كتير شهدو ان رجالة البوليس ضربو خالد لحد ما مات .[25] و يوم 25 يونيه اتجمع اكتر من 5 الاف واحد فى مظاهرة فى اسكندريه و شارك فيها حركة شباب 6 ابريل و المسؤلين على صفحات الفيسبوك و الدكتور محمد البرادعى, و المستشار محمود الخضيرى و جورج اسحاق و ايمن نور و حمدين صباحى و مجموعة من قيادات الاخوان المسلمين و حزب الغد و الجميعه الوطنيه للتغير و متظاهرين بيمثلوا تقريبا كل التيرات السياسيه فى مصر و هتافات تطالب بسقوط الحكومه و محاكمة المسؤلين و سقوط الدولة البوليسية و هتفت ضد قانون الطوارئ و وزارة الداخليه و عمل محمد البرادعى مسيره مع عشرات عشان يعزى ام الضحيه و اعلن تضامنه معاهم[26]

رئاسة مبارك

حسنى مبارك مسك حكم مصر من اكتوبر سنة 1981 و ساب قانون الطوراىء اللى كان موجود من ايام السادات ممتد لاكتر من 29 سنه و قال ان الارهاب اللى اتعرضت ليه مصر و الموجود فى المنطقه اللى حواليها كان ليه دور فى مد الشغل بقانون الطوارىء.و منظمه ترانسبيرنسى الامريكانيه ادت مصر 3.1 من 10 .[27] ( 10 يعنى دوله مفيهاش فساد و 0 يعنى دوله كلها فساد ). الرقم رغم انه قريب و ساعات أعلى من دول مجاوره لمصر و لمجموعه كبيره من دول العالم التالت لكن بيوضح درجة الفساد فى مصر من وجهة نظر المنظمه. من جهه تانيه مجله امريكانيه اسمها " بيريد " Parade حطت مبارك فى المركز العشرين ما بين سبعين حاكم من ضمنهم " عبد الله " ملك السعوديه و " بوتين " رئيس روسيا اعتبرتهم المجله حكام ديكتاتوريين .[28]

من جهه تانيه السياسه الخارجيه فى عصره كانت من عيوبها قلة القدره على التمييز بين العدو والصديق و نقص ملحوظ فى امكانيات التحليل السياسى السليم للأحداث ، و ده سبب مشاكل و ازمات كتيره لمصر مع دول العالم و القوى الكبرى. فوق كده شاف عهد حسنى مبارك دخول مصر عناصر اجنبيه من لاجئين و غيرهم بأعداد كبيره من مناطق متخلفه بتعانى من الصراعات الثيولوجيه و الاثنولوجيه ممكن يكون ليها اثر وحش على الثقافه المصريه الهوموجينيه و تطورها للأحسن و على السلام الاجتماعى فى المجتمع المصرى ، و كمان حشر مصر فى مشاكل العرب و صراعاتهم ولعبها دور الأخ الطيب بيجيب لمصر و المصريين المشاكل و اتسبب فى دخول اختلافات خطيره فى الثقافه المصريه.

الفساد

الفساد السياسى فى وزارة الداخلية تحت ادارة الرئيس مبارك ارتفع بشكل كبير ، علشان زيادة القوة اللازمه علشان تمديد رئاسته. و و ده اتسبب فى سجن شخصيات سياسية و ناشطين شباب بدون محاكمة [29]

الفساد الافتصادى كمان تحت حكم الرئيس مبارك ارتفع بشكل كبير ، احمد عز احتكر صناعة الصلب فى مصر و اتحكم فى أكتر من 60 ف الميه من حصة السوق[30] علاء الدين الأعسر ، و هو كاتب و أستاذ أميركانى مصرى ، بيقول ان ثروة عيلة مبارك قيمتها من 50 ل70 مليار دولار أمريكانى.[31][32]

أحمد عز ، كان سكرتير سنة الحزب الحاكم ، و بتتقدر ثروته بحوالى 18 مليار جنيه مصرى[33] ؛ وزير الاسكان أحمد المغربى بتتقدر ثروته بأكتر من 11 مليار جنيه مصرى [33]؛ و ثروة وزير السياحة زهير جرانة بتتقدر ثروته تكون 13 مليار جنيه مصرى ؛ [33] وزير التجارة والصناعة ، رشيد محمد رشيد ، بتتقدر ثروته ب 12 مليار جنيه مصرى [33]؛ و حبيب العادلى وزير الداخلية بتتقدر ثروته ب 8 مليارات جنيه مصرى.[33]

الاقتصاد

بحلول أواخر 2010 حوالى 40 ٪ من سكان مصر بيعيشو على اللى بيعادل حوالى دولارين امريكانى فى اليوم لكل واحد و بيعتمد جزء كبير من السكان على السلع المدعومة.[34]

زيادة عدد السكان

مصر هيه تانى اكبر دوله فى افريقيا فى عدد السكان بعد نيجيريا, و اكبر دوله فى منطقة الشرق الأوسط. و حسب تقدير سنة 2007 وصل عدد سكان مصر لحوالى 78,733,641 شخص (فيه تقديرات تانيه بتقول انهم وصلو 81,713,517 فى يوليه 2008).[35]

سكان مصر كانو 30083419 سنة 1966 ، و معظم المصريين بيعيشو قرب ضفاف نهر النيل ، فى مساحة حوالى 40000 كيلومتر مربع (15000 ميل مربع) ، علشان دى بس الأراضى اللى ممكن تتزرع. زيادة عدد السكان ساعد فى زيادة الفقر ، و قلة التعليم ، و قلة النظافه ، و مشاكل الاسكان.

تفجير كنيسة اسكندرية

المقال الرئيسى: تفجير اسكندريه 2011

تفجير كنيسة القديسين ، عملية ارهابيه حصلت فى مدينة اسكندريه , مصر و سط الاحتفالات بليلة راس السنه. بعد حلول السنه الجديده بعشرين دقيقه حصل انفجار قدام كنيسة القديسين فى منطقة سيدى بشر. العملية الارهابية دى وقعت 25 قتيل المسيحيين الأقباط و حوالى 100 مصاب. بتعتبر اول عملية ارهابيه بالمنظر دا تحصل فى تاريخ مصر.قبل العملية بفتره تنظيم القاعده قام باستهداف كنيسة فى بغداد و هدد الكنايس فى مصر بنفس الحاجة لو , بحسب كلامهم , مافرجوش عن ستات اسلموا, و روجوا و شجعوا التعصب الدينى و قبل التفجير باسبوعين نزل على سايت سلفى متطرف دعوة لتفجير الكنايس فى مصر و عناوين اكتر من كنيسه منهم كنيسة القديسين و الطرق و الاساليب اللى ممكن يتعمل بيها المتفجرات.العملية عملت صدمة فى مصر و فى العالم كله. و احتج كتير من المسيحيين فى الشوارع ، و انضم بعض المسلمين للاحتجاجات. و بعد الاشتباك بين البوليس والمحتجين فى الاسكندرية والقاهرة و هتفوا بشعارات ضد حكم مبارك فى مصر.[36][37][38]

قبل الثوره

علشان التحضير لاحتمال ان مبارك يتشال من الحكم، درست الجماعات المعارضه كتابات جين شارب على الثوره بدون عنف، بما فيها الشغل مع قادة أوتبور!، و الانتفاضه اللى عملها الطلبه الصرب سنة 2000. و كانت فيه نسخ من لستة شارب اللى بتوضح 198 نوع من أنواع الأسلحه اللى مش عنيفه، مترجمه لللغه العربى، و مش دايما عليها اسم شارب، بتتوزع فى ميدان التحرير وقت المظاهرات.[39][40]

ثورة تونس

بعد نجاح ثورة تونس انها تشيل رئيس تونس زين العابدين بن على من الحكم . قال كتير من المحللين، بما فيهم رومانو برودى، ان مصر هيا اللى عليها الدور تحصل فيها ثوره.[41]

انتحار بالحرق

فى الأيام الأولانيه قبل الاحتجاجات حصل ما يقلش عن ست حالات انتحار عن طريق الحرق فى مصر ، منهم راجل اسمه عبد المنعم عبده جعفر ،صاحب مطعم عمره 49 سنه، اتقبض عليه و هو بيحاول يولع فى نفسه فى وسط مدينة القاهره قدام مجلس الشعب و هو بيهتف ضد مباحث أمن الدوله.[42] و فيه ست اشخاص معروف انهم حاولوا الانتحار عن طريق الحرق منهم: عبده عبد المنعم جعفر ، محمد فاروق حسن ، محمد عاشور سرور ، و السيد أحمد هاشم .

يوم بيوم

25 يناير يوم الغضب

المظاهرات دى ابتدت فى اماكن كتيره فى مدن زى القاهره ، اسكندريه ، السويس و الاسماعيليه فى وقت واحد و اتسمت يوم الغضب ،و كمان اتقال عليها انها ثورة الشباب.[43] و زاد التوتر العام و اتظاهر ناس كمان قدام السفارات المصريه فى بلاد كتير. الحكومة وقفت خدمة الانترنت فى مصر و فرضت حظر التجول ،[44] و قالت ان ده علشان الحفاظ على النظام ومنع حدوث انتفاضة من الجماعات الاسلامية الأصولية.[45]

منظمين حركة شباب 6 ابريل و كلنا خالد سعيد و الجمعيه الوطنيه للتغيير و حركة كفايه و حركة 25 يناير هما اللى اختارو يوم 25 يناير [5][6] علشان يتزامن مع يوم عيد البوليس فى مصر.[3] m المشاركين فى المظاهرات كانو مجموعة متنوعة مختلف الظروف الاجتماعيه والاقتصاديه و الدينيه.[6]

المظاهرات فى القاهره ابتدت قدام دار القضاء العالى فى وسط البلد و و حاول بوليس مكافحة الشغب اللى اسمهم الأمن المركزى تفريق المظاهرات و استعملو رصاص كاوتش و عصايات و خراطيم الميه ، و الغاز المسيل للدموع ، بس عدد المتظاهرين كان اكبر من المعتاد و قدرو يطلعو من حصار البوليس ليهم و راحو على ميدان التحرير.

26 يناير

يوم 26 يناير ، اتواصلت أعمال الشغب ، أعداد المحتجين كانت الآفات ، كان فيه زياده فى استخدام العنف من جانب المتظاهرين و البوليس . السويس شافت انتفاضة جذرية ،و اتحرقت مبانى حكومية ، بما فيها مركز للبوليس.[7][8][9] البوليس اتراجع فى الاخر من السويس ، و دخلها الجيش .[46]

27 يناير

الاحتجاجات كانت مش كبيره يوم 27 يناير بسبب الاستعدادات للانتفاض على نطاق واسع يوم 28 يناير. و أعلنت جماعة الاخوان المسلمين المسلمين الدعم الكامل للاحتجاجات ، و رجع محمد البرادعى (زعيم معارضة بارز) من ڤيينا فى الوقت المناسب لاحتجاجات الجمعة. البرادعى قال انه هايقبل اذا اتطلب منه انه يتولى منصب رئيس مصر فى الفترة الانتقالية اذا كان حسنى مبارك هايسيب مصر.

28 يناير جمعةالغضب

يوم 28 يناير انسحبت قوات البوليس و الامن المركزى من القاهرة و اسكندريه و السويس بعد ما زادت الاشتبكات بينهم و بين المتظاهرين و اعلن حسنى مبارك بصفته الحاكم العسكرى اعلان حظر تجوال فى المدن دى و نزل الجيش الشوارع.اعلنت وسايل الاعلام ان مبارك حيطلع يقول كلمة و بعدين اتلغى الخطاب و اتعلن قرار حظر التجوال فى مصر كلها. الحكومة المصرية نشرت الجيش فى القاهرة ، اسكندريه ، و السويس علشان مساعدة البوليس .[47][48] بعد وقت قصير من صلاة الجمعة ، اتظاهر عشرات الآلاف من المصريين المحتجين ، وفى ساعات ارتفع العدد لميات الآلاف. و انضم لهم محمد البرادعى لكن اترش بمدفع ميه و كان فه أخبار انه اتحجز فى بيته لكنه عمل مقابله مع بى بى سى يوم 29 يناير قال فيها ان مبارك لازم يسيب الرياسه [49]

و قال الرئيس الامريكانى باراك اوباما انه اتكلم مع مبارك و طلب منه "اتخاذ خطوات ملموسة تعزز حقوق الشعب المصرى".[50]

و اتضرب ايمن نور و دخل مستشفا علشان يتعالج.

29 يناير

اعلن فتحى سرور رئيس مجلس الشعب انه هايطلع بعد فتره صغيره يقول بيان مهم و بعدين اتعلن ان حسنى مبارك هو اللى حيقول البيان و قال فيه انه حيشيل الحكومه و رفض الرئيس المصرى مطالب تقديم استقالته بعد ما أمر قوات و دبابات الجيش بالنزول للمدن فى محاولة علشان تهدية انفجار احتجاجات الشوارع ضد حكمه.

اتقتل تلاته على الأقل فى اشتباكات عنيفة قدام مبنى وزارة الداخلية وسط القاهرة، بعد ما حاول ألاف المتظاهرين اقتحام المبنى.

اتواصلت الاحتجاجات و المتظاهرين هتفو "يسقط مبارك" و بعضهم هتف "شعب وجيش واحد" ، و موقف الجيش فى مجرى الأحداث الحرجة لسه مش واضح.بليل بعد ما انسحبت قوات الامن المركزى من المدن حصلت هجمات منظمة و عمليات سلب و نهب قام بيها مجموعة من البلطجيه فى كل انحاء مصر تقريبا , فيه منهم اكتشف بعد كدا انهم افراد فى البوليس المصرى و مجموعة من المساجين خرجوا من السجون, لمجموعة من المحلات و بنوك و البيوت , و مفيش وجود للبوليس, و حصل اعتداء على المتحف المصرى و اتجمع المتظاهرين و اهالى المناطق اللى بيحصل فيها عمليات السرقة اتجمعوا , و كونوا لجان دفاع شعبية لحماية البيوت و المتاحف و الممتلكات الخاصة و العامة و انضم ليهم الجيش بعد كدا, و قدروا انهم يقبضوا على مجموعات من البلطجيه و الجيش استلمهم و احتجزهم.

و ناس قالو ان "بلطجية الحزب الوطنى" المرتبط مع النظام المصرى هما اللى نهبو المحلات و البيوت فى القاهره.r[51] و كان فيه أخبار من اسكندريه ان العصابات اللى هاجمت المحلات و البيوت هناك كانت متشكله من رجالة البوليس فى هدوم مدنى علشان أوامرهم كانت خلق حالة من الفوضى علشان الناس تخاف و تحرس بيوتها بدل ما تطلع فى المظاهرات .

فى بنى سويف ، جنوب القاهرة ، مات سبعتاشر متظاهر برصاص البوليس المصرى و هما بيحاول مهاجمة مركزين للبوليس فى مدينة بنى سويف.

30 يناير

استمر تواجد المتظاهرين فى ميدان التحرير لكن بأعداد قليله ، و ده بسبب الهجمات المتنظمه و عمليات السلب و النهب اللى أجبرت الناس تعود بيوتها علشان يحموها.

و قال البنك المركزى المصرى ان كل البنوك و البورصه المصريه ها تفضل مقفوله.

و منعت الحكومه قناة الجزيره انها تشتغل فى مصر.

و قابل الرئيس مبارك،نايبه، اللوا عمر سليمان، والمشير حسين طنطاوى، وزير الدفاع، والفريق سامى عنان، رئيس هيئة أركان القوات المسلحة، فى مركز عمليات القوات المسلحة المصريه.

و قابل المشير حسين طنطاوى قوات الجيش عند التليفزيون و فى ميدان التحرير.

31 يناير

استمرت المظاهرات فى ميدان التحرير و اسكندريه و السويس و المنصوره و دمنهور. و قابل الرئيس مبارك اعضاء الحكومه و ضمت التشكيلة 14 وزير جديد و 15 وزير قديم قالو اليمين الدستورية قدام مبارك.و أكد الجيش انه مش هايستعمل القوه ضد المتظاهرين.

و قال عمر سليمان، نايب الرئيس المصرى ان الرئيس حسنى مبارك كلفه يتكلم مع القوى السياسية عن عدد من القضايا و أولها الاصلاحات الدستورية والتشريعية.

1 فبراير

استمرت المظاهرات و مظاهره اتسمت مسيرة المليون علشان هدفها كان ان يكون فيها مليون متظاهر.

أعلن مبارك انه هايكمل ولايته لحد اكتوبر 2011 و مش هايترشح لولاية جديدة فى انتخابات رئاسة مصر فى سبتمبر فى كلمة وجهها للشعب المصرى وعد فيها باصلاحات دستورية تتضمن تحديد فترات تولى الرياسه.[52]

2 فبراير

فى ليلة 01-02 فبراير ،اشتبك أنصار مبارك (البلطجية) مع المحتجين اللى ضده فى اسكندريه . و يوم 2 فبراير هجم انصار مبارك و هما راكبين احصنه و جمال و معاهم كرابيج و رمو طوب و زلط و قنابل المولوتوف على المحتجين اللى فى ميدان التحرير. و هاجم انصار مبارك كتير من الصحفيين الأجانب.

و بعد يوم عنيف من الاشتباكات، المتظاهرين فضلو فى ميدان التحرير بس اتقتل تلاته على الأقل فى ميدان التحرير .

و قال بنيامين نتنياهو رئيس الوزرا الاسرائيلى ان عدم ترشح مبارك لرئاسة مصر يوم مأساوى فى تاريخ الشرق الأوسط[53] كتير من المسؤليين فى دول كتير طلبو ان التغيير يحصل دلوقتى.

3 فبراير

انصار مبارك ضربو المعترضين برصاص حقيقى و اتقتل خمسه على الأقل فى ميدان التحرير و أكدت وكالة اسوشيتد برس الأمريكانيه فى تحليل ليها، ان حسنى مبارك ضيع فرصته فى خروج مشرف من السلطة بعد تلاتين سنه من حكم مصر[54] و اتنشرت أخبار ان فيه خلاف شديد بين الفريق أحمد شفيق رئيس الوزرا مع الرئيس مبارك وعمر سليمان نايب الرئيس بسبب اللى حصل يوم الأربع 2 فبراير و بعتان بلطجيه لقلب ميدان التحرير [55]

و اتنشرت أخبار ان بعتان بلطجيه لقلب ميدان التحرير خططه جمال مبارك أمين لجنة السياسات فى الحزب الوطنى مع صفوت الشريف أمين سنة الحزب الوطنى و ماجد الشربينى أمين التنظيم اللى حل محل أحمد عز، و اتنين من رجال الأعمال ابراهيم كامل و محمد أبو العينين، مع رجب هلال حميدة، وحسن عبد الرحمن رئيس جهاز مباحث أمن الدولة ممثل وزارة الداخلية.[56]

و قال الرئيس حسنى مبارك فى مقابله مع ايه بى سى انه مايهمهوش الناس بتقول عليه ايه و انه زهق من الحكم و انه عاوز يسيبه بس خايف يحصل فوضى فى مصر من بعده لو هو ساب الحكم.[57]

و اتهمت شركة التليفون المحمول "ڤودافون" السلطات المصرية انهم استخدمو شبكة المحمول علشان يبعتو رسايل تكست بتأيد الحكومة .[58]

و استقالت شهيره امين من منصب نايب رئيس قناة النيل ، و انضمت للاحتجاجات علشان رؤساءها قالولها انها لازم تتكلم عن المظاهرات الهزيلة المؤيدة لمبارك بس و لقت انها مش قادره تكمل فى محاولة تضليل الشعب و غسل أدمغة ولاده.[59][60]

4 فبراير

سما المعترضين اليوم جمعة الرحيل و استمرت المظاهرات فى ميدان التحرير و اتكتب فى جورنال الجمهوريه فى مصر ا ن اللى بعتو مظاهرة علشان تأييد مبارك فى ميدان التحرير سيطر على عقولهم الغباء [61]

و نشر جورنال الوفد قصيده كتبها فاروق جويده يطلب من مبارك انه يرحل [62] و خبر ان السفير محمد رفاعة الطهطاوى المتحدث باسم الازهر قال ان النظام كتب نهايته بايده[63]

و نشر جورنال زى جارديان البريطانى مقال فيه ان ثروة الرئيس المصرى حسنى مبارك و عيلته ما بين 40 و 70 مليار دولار امريكانى [64]

5 فبراير

اللوا حسن الروينى قائد المنطقه العسكريه المركزيه فى الجيش المصرى راح ميدان التحرير و طلب من المتظاهرين انهم يسيبو الميدان.

التلفزيون الحكومى المصرى أعلن ان أعضاء هيئة المكتب السياسى بتاع الحزب الوطنى الديمقراطى الحاكم استقالو و حل محلهم أعضاء جداد. و ان حسام بدراوى رئيس لجنة التعليم والبحث العلمى فى أمانة السياسات و عضو الأمانة العامة للحزب حل محل صفوت الشريف الأمين العام للحزب و محل جمال مبارك، ابن رئيس مصر ، اللى كان أمين السياسات و أمين سنة مساعد للحزب.

و كان فيه أخبار مش مؤكده ان حسنى مبارك كمان استقال من زعامة الحزب الوطنى الديمقراطى.

و حصل انفجار فى سينا فى خط أنابيب الغاز لاسرائيل و الاردن و اتوقفت امدادات الغاز المصرى لاسرائيل و الاردن و سوريا بعد انفجار خط الأنابيب [65]

و حصل تفجير فى اكبر كنيسه فى رفح المصريه.

6 فبراير

استمرت المظاهرات فى ميدان التحرير لكن اتسمع صوت ضرب نار فى القاهره [66]

7 فبراير

استمرت المظاهرات فى ميدان التحرير و اسكندريه.

8 فبراير

اكبر حشود من ساعة بداية الاحتجاجات، عشرات الآلاف من المتظاهرين حاصرو مجلس الشعب و مقر رياسة الوزرا القريبين من ميدان التحرير، و طلب چو بايدن نايب ريس امريكا توسيع الحوار.[67]

المتظاهرين سمو اليوم ده يوم حب مصر و حصلت مظاهرات فى معظم محافظات مصر [68]

عمر سليمان قال ان مصر مش جاهزه انها تكون دوله ديمقراطيه[69]

و طلب چو بايدن من عمر سليمان رفع حالة الطوارئ فوراً.

9 فبراير

المتظاهرين فضلو فى ميدان التحرير و حاصرو مجلس الشعب و قال المتحدث باسم البيت الأبيض تصريحات عمر سليمان اللى تحدث قال فيها ان مصر مش جاهزه انها تكون دوله ديمقراطيه تصريحات مش مفيده.[69]

و أخبار ان حصيلة ضحايا الاشتباكات فى محافظة الوادى الجديد، فى يومين 8 و 9 فبراير ، وصلت 3 مقتولين و 100 مصاب.[69]

10 فبراير

زاد عدد المتظاهرين فى ميدان التحرير و عمال كتير عملو اضرابات.[70]

و قال حسام بدراوى أمين سنة الحزب الحاكم فى مصر انه يتوقع استجابة مبارك لطلبات الشعب قبل 11 فبراير.[71] و قال حسام بدراوى لبى بى سى انجليزى انه طلب من مبارك يتنازل عن الحكم.

اصدر المجلس الاعلى للقوات المسلحة البيان نمره واحد قال فيه ان المجلس فى حالة اجتماع دايم علشان يناقش اجراءات و تدابير للحفاظ على الوطن و مكتسبات شعب مصر.

قابل حسنى مبارك، عمر سليمان، و احمد شفيق ، و اعلنت وسايل الاعلام ان مبارك ها يقول كلمه للشعب و اتنشرت أخبار ان مبارك ها يتنازل عن الحكم لكنه قال انه طلب تعديل الدستور و انه ها ينقل بعض صلاحياته لنايبه عمر سليمان.

و كان عدد المتظاهرين فى ميدان التحرير و الشوارع اللى حواليه حوالى تلاته مليون و رد فعلهم على خطابه كان شديد ضد مبارك.

11 فبراير

استمر المتظاهرين فى ميدان التحرير و اتجمع متظاهرين قدام قصر الرياسه، قصر العروبة، فى مصر الجديدة. وزير المالية المصرى سمير رضوان قال لبى بى سى ان وقوع انقلاب عسكرى ها يكون له تأثير مش كويس على الشعب و الاقتصاد.

و اتنشرت أخبار ان مبارك راح شرم الشيخ.[72]

و قال حسام بدراوى أمين سنة الحزب الحاكم فى مصر انه هايستقيل من الحزب.[73]

و قال نايب رئيس الجمهورية عمر سليمان ان الرئيس حسنى مبارك قرر انه يسيب منصبه و سلم الحكم لمجلس عسكرى الى هو المجلس الأعلى للقوات المسلحة المصريه.

12 فبراير

أعلن المجلس الأعلى للقوات المسلحة المصرية حل برلمان مصر و تعليق الدستور. و أعلن انه ها يمسك الحكم لمدة ست أشهر أو لحد الانتخابات.

مشاركة الستات

 
 
من الشمال لليمين: ست لابسه نقاب و الناشطه السياسيه چيچى ابراهيم.[74]

الستات المصريات كانو مشاركين بنشاط كبير طول وقت الثوره.

الضحايا

فى الأيام الأولانيه قبل الاحتجاجات فيه ست اشخاص معروف انهم حاولوا الانتحار عن طريق الحرق منهم: عبده عبد المنعم جعفر ، محمد فاروق حسن ، محمد عاشور سرور ، و السيد أحمد هاشم .

لحد يوم 3 فبراير 2011 اتعور أكتر من خمستلاف (5000) فى ميدان التحرير لوحده[75]

لحد يوم 29 يناير ، مات ما يقلش عن 105 متظاهر (27 فى السويس ، و 33 فى اسكندريه ، و 45 فى القاهره) ، مع موت 10 من البوليس . و اتصاب 1500 متظاهر و 750 من البوليس.[12][76]

عدد المقتولين لحد يوم 8 فبراير اتقدر يكون 297 واحد و واحده[13]

يوم 22 فبراير ، تقديرات وزارة الصحه فى مصر كانت ان الضحايا 6467 مصاب و 384 قتيل [15]


 
 ثورة 25 يناير
 
جزء من الربيع العربى    
البلد
 
مصر    
 
 
المكان مصر    
انتهى بتاريخ 11 فبراير 2011   
إحداثيات 30°02′00″N 31°13′00″E / 30.033333°N 31.216667°E / 30.033333; 31.216667    
 
تعديل  

30°2′N 31°13′E / 30.033°N 31.217°E / 30.033; 31.217

عدد الشهداء فى ثورة مصر سنة 2011
مكان المظاهرات
عدد المقتولين
لحد 1 فبراير 2011		 مصدر المعلومات
اسكندريه 52 [77][78][79][79][80][81]
السويس 18 [77][78][80][81]
أسيوط 3 [78]
بنى سويف 17 [82]
Thebes 1 [83]
اطفيح 1 [83]
القاهره 232 [77][77][78][80][81][83][84][85][86]
الخارجه 1 [83]
الشيخ زويد, شمال سيناء 1 [87]
ابو سمبل 1 [83]
رفح 3 [79]
المنصوره 2 [88]
بقية اماكن المظاهرات 15 [77][77][85][87][89]
Total 334 .[77][85][90][91][92]

التأثير

فى 3 مارس 2003 حذر المشير حسين طنطاوى رئيس المجلس الأعلى للقوات المسلحه من امكانية حصول كارثه فى مصر ان مخزون القمح فيه نقص و يادوبك مش حايكفى غير حوالى شهرين و ان القمح اتضاعف تمنه فى الاسابيع الأخيره من 210 دولار ل420 دولار ، و ان رئيس الوزرا اشتكى للمجلس العسكرى انه مش هيقدر يوفى بمرتبات الموظفين فى الفتره الجايه ، و فوق كده ان الأمن القومى المصرى فى حاله وحشه ممكن تضره.

  • فى مصر أهم الحاجات اللى حصلت ان مصر ابتدت تدخل فى أزمة مالية ممكن تكون كبيره اذا استمرت الاضطرابات.[93] وكالة تصنيف التسليف العالمية "موديز" قررت تخفض تصنيف ديون مصر لدرجة بى ايه 2 (Ba2)، مع احتمال تخفيضها أكتر لو اتدهورت أكتر.
  • اتقدرت خساير الاقتصاد المصرى بمبلغ 310 مليون دولار فى اليوم.
  • فى ظرف 10 تيام الاقتصاديين نزلوا توقعات معدل نمو الاقتصاد المصرى من 5.3% ل3.7%.
  • السياحه اتضربت فى مقتل. دخل السياحه كان حوالى 13 مليار دولار فى السنه و بيشتغل فيها حوالى 2.5 مليون مصرى بيعولوا اسرهم. دلوقتى شركات السياحه و الطيران بقوا بيتجنبوا مصر ، و السياحه المصريه بتخسر مليار دولار شهرى و ده حا يسبب ازمه ضخمه.
  • قناة السويس اللى بتجيب دخل لمصر لسه مفتوحه لكن شركة أب مولور-ميرسك الدنماركيه و هى اكبر شركة نقل بحرى فى العالم قفلت مكاتبها و انهت خدماتها فى مصر.
  • مصانع و شركات كتيره فى مصر قفلوا.
  • البنوك و البورصه فى مصر قفلوا لفتره.
  • ارتفعت اسعار الاكل فى مصر و مع استمرار الازمه حايحصل نقص كبير فى الاكل.
  • فى العالم سعر البترول على و بكده استفادت البلاد المنتجه للبترول زى البلاد العربيه فى الخليج و ايران و زاد دخلها ، و بنوك كتيره اتأثرت.

رد الحكومه

يوم 29 يناير ، عين مبارك اللوا عمر سليمان رئيس المخابرات المصرية ، نايب رئيس جمهوريه، و أحمد شفيق رئيس للوزرا.

و يوم 3 فبراير قال عمر سليمان، نايب الرئيس المصرى ان حركة 25 يناير هيا حركه وطنيه,[94] و قال ان لا الرئيس حسنى مبارك و لا ابنه جمال هايرشحو نفسهم فى انتخابات الرياسه و فى نفس اليوم قال احمد شفيق انه مستعد يتكلم مع المعتصمين فى ميدان التحرير.

الاخوان المسلمين

رغم ان الاخوان المسلمين ما نظموش المظاهرات دى لكن شاركو فيها من يوم 28 يناير يعنى بعد ثلات تيام من بدايتها .

الأحداث بينت امكانية ان حركة الاخوان المسلمين فى مصر تمسك الحكم. حركةالاخوان المسلمين بتقول انها عايزه اقامة " دوله مدنية ذات مرجعية اسلامية ".[95] محمد غانم و هو عضو كبير فى المنظمه صرح بان قناة السويس لازم تتقفل طوالى و يتوقف بيع الغاز لاسرائيل لاسقاط نظام مبارك و ان الناس لازم يستعدوا لحرب ضد اسرائيل .[96]

عصام العريان اللى من زعما جماعة الاخوان المسلمين قال لوكالة رويترز ان الجماعة استلمت دعوات لعمل اجتماعات من مندوبين حكومات النرويج و المانيا والسويد واستراليا وسويسرا. و فى 24 فبراير 2011 أكدت وزيرة الخارجيه الأمريكيه هيلارى كلينتون ان امريكا ما بتعارضش وصول الاخوان المسلمين ، اللى عايزين يطبقوا الشريعه الاسلاميه فى مصر و بيعارضوا تغيير البند التانى فى الدستور المصرى ، لحكم مصر لو التزموا بالديمقراطيه و نبذوا العنف.

تأسيس أحزاب دينيه و الجماعات الدينيه

بعد الثوره اتلاحظ نشاط المنظمات الاسلاميه الدينيه و اتأسست أو ابتدت تتأسس أحزاب دينيه زى حزب الوسط الجديد و حزب النهضه و حزب الحريه و العداله التابع لمنظمة الاخوان المسلمين فى مصر. هدف الأحزاب دى تطبيق الشريعه الاسلاميه على الشعب المصرى و المحافظه على الماده التانيه من الدستور القديم و محاربة قيام مجتمع مدنى سيكولارى فى مصر. مفيش لغاية اللحظه دى احزاب مدنيه اتأسست أو اتعلن انها تحت التأسيس.

الجماعات الدينيه الأصوليه بعد تنحى مبارك شمرت كمامها و بينت عضلاتها معتمده على تفشى التدين بين المصريين. المنظمات الأصوليه الاسلاميه عايزه تطبق الشريعه و العقوبات الاسلاميه زى قطع الايدين و الرقاب على الشعب المصرى و بتروج لفرض لبس الستات للأحجبه و الأنقبه ان موقفها من موضوع المرأه بوجه سنة انها عوره و الانزواء فى المجتمع هو طريقها و مكانتها. من ناحيه تانيه الجماعات دى بتعادى قيام دوله مدنيه فى مصر يكون فيها كل المصريين متساويين عن طريق الدستور و مش عايزين مادته التانيه تتشال أو تتغير. الجماعات دى بتعتبر المسيحيين المصريين أهل ذمه مش مواطنين مصريين متساويين مع غيرهم من المصريين بالقانون و الدستور.

من الجماعات اللى رجعت لمصر بعد الثوره جماعة " التكفير والهجره ". تقرير جهاز الأمن الوطنى فى مصر فى يونيه 2011 وصف تحركات جماعة التكفير والهجرة بالأخطر خاصة ان احتمالية بداية صدام بينها وبين التيارات الاسلاميه التانيه زى السلفيين وعلى راسهم الجماعة الاسلاميه الأكتر عداء لفكر التنظيم ده.

تطبيق قانون الطوارىء بالكامل

فى 10 سبتمبر اصدرت السلطات الحاكمه بيان اعلنت فيه انه اتقرر تطبيق نصوص قانون الطوارىء بالكامل. فى وقت حسنى مبارك كان قانون الطوارىء بيتطبق جزئى فى مجالات مكافحة الارهاب و المخدرات.

التدهور الاقتصادى

 
مصريين ملمومين قدام فرن مستنيين العيش و حل لتدهور الأحوال الاقتصاديه.

بعد الانهيار الاقتصادى اللى حصل فى مصر بسبب قلة السياحه و القبض على رجال الأعمال و أصحاب المصانع و الشركات و هروب المستثمرين من الاستثمار فى مصر و رجوع عمال من ليبيا بقت مصر فى موقف اقتصادى وحش جداً ، فى ظرف شهرين من بداية الاضطرابات انخفض احتياطى الخزانه المصريه 6 مليار ، و انخفض النمو الاقتصادى لحد كبير ، و ارتفعت أسعار الأكل و السلع ، و انخفضت احتياطات القمح و الغلال. فى الظروف دى استنجد المسئولين الجداد فى مصر بصندوق الفلوس الدولى و طلبوا انه يسلفهم مبلغ 60 مليار جنيه عشان يواجهوا الكارثه الاقتصاديه المهوله اللى ممكن توصل لانهيار اقتصادى كامل و حصول مجاعه حقيقيه فى مصر. فى 14 ابريل 2011 اعلن وزير مالية مصر سمير رضوان لوكالة رويتر انه حايطلب عشره مليار دولار سلفه من بنوك دوليه و مجموعة السبعه للدول الكبرى لمساعدة مصر فى مواجهة الضغوط المالية المتزايده. و قال رضوان انه جايز يستنجد ببرنامج الاقتراض من صندوق الفلوس الدولى. و فى 3 مايو 2011 أكدت فايزة أبو النجا وزيرة التخطيط والتعاون الدولى ان مصر استلفت من مخزون النقد الأجنبى الل عندها للمره الأولى فى تاريخها فنزل المخزون 6 مليار فى فتره قصيره و ان دى حاجه مقلقه و وضحت ان الوضع الاقتصادى حرج جداً.

فى 5 مايو 2011 قرر أصحاب مصانع النسيج فى المحله الكبرى قفل المصانع وتسليم مفاتيحها لرئيس الوزرا و وزير التجاره ، و فى اسكندريه بقى فيه اكتر من 150 مصنع مهددين بالافلاس. افلاس المصانع دى بطبيعة الحال من ناحيه حايزود البطاله و من ناحيه تانيه حايضر انتاج مصر و دخلها القومى.

معهد التخطيط القومى عمل دراسه وضحت ان خساير مصر الاقتصاديه من بداية الاحداث لغاية نص مارس وصلت ل37 مليار جنيه بسبب توقف عدد كبير من الشركات و المصانع و انخفاض التصدير و انخفاض عدد السياح و انخفاض تحويلات المصريين فى الخارج و انهيار قيمة الجنيه المصرى.

فى 18 مايو اعلنت الخونتا العسكريه الحاكمه ان نسبة حجم تدفق الاستثمار الأجنبى المباشر لمصر وصلت لصفر و ان الأوضاع الاقتصاديه فى مصر دخلت مرحلة الخطر ، و ان الدخل السياحى تراجع بنسبة 80% بخساره يوميه قدرها حوالى 40 مليون دولار نتيجة لتوقف الحركة السياحيه لمصر. و وصلت الخساره من توقف عمل المصانع فى مايو مابين 10 ل20 مليار جنيه و ان نسبة الفقر فى مصر ارتفعت و وصلت ل70% منهم 6% معدمين.

فى 12 يونيه 2011 أعلنت فايزة أبو النجا وزيرة التخطيط والتعاون الدولى انكماش معدل الناتج المحلى بنسبة 4.2 % ا من يناير لمارس 2011 نتيجة تراجع السياحة بنسبة 33 % والصناعات التحو بعديه 12 % و التشييد والبنا 9 % والنقل 9.7 % والجملة و التجزئة 7.9 % ، وان مفيش تدفق استثمارى لكن بالعكس المستثمرين الأجانب بيخرجوا فلوسهم من مصر و ان خساير البورصه المصريه فى الفتره دى وصلت ل81 مليار جنيه و ان العجز المسجل فى ميزان المدفوعات وصل ل8 مليار دولار و علشان كده بيأثر على احتياطى النقد الأجنبى.

فى أخر يونيه تقرير وزارة الماليه المصريه اظهر حاجه عمرها ماحصلت فى تاريخ الاقتصاد المصرى و هى ان نمو الناتج المحلى أو بالأحرى انكماشه فى السلبى وصل ل(-4,2%) فى الربع التالت من السنه الماليه 2010 / 2011. نمو الناتج المحلى كان مرتفع قبل يناير 2011 و لحد فى وقت الأزمه الاقتصاديه العالميه. وزارة الماليه شرحت ان الانكماش التاريخى ده سببه تراجع معدلات النمو فى قطاعات السياحه والصناعه التحويلية المش البتروليه والبنا والأنشطه العقاريه و النقل و التخزين وتجارة الجملة و التجزئه.

فى أول يوليه 2011 أظهرت المؤشرات الصادره عن مركز المعلومات ودعم اتخاذ القرار بمجلس الوزرا المصرى ارتفاع معدلات الافلاس النهائيه بين الشركات والأفراد فى الفتره مابين يناير و مايو 2011 بنسبة 3،235 %. المحلل الاسرائيلى روعى نحيماس اتوقع فى مقاله فى جورنال "يديعوت أحرونوت" ان مصر حاتقوم فيها ثوره تانيه لكن المره دى حاتكون لرغيف العيش.

من جهه تانيه، تقرير لوكالة رويتر فى يوليه 2011 اظهر ان البورصه المصريه خسرت 88.5 مليار جنيه (حوالى 14.8 مليار دولار) فى 6 تشهر ، و ان المؤشر الرئيسى للسوق هبط بنسبة 24.77% ، و وصلت خساير مؤشر اسهم الشركات الصغيره و المتوسطه ل12.7%. بطبيعة الحال الخساير دى بتعبر عن الخساير السوقيه بس من غير الخساير فى ارباح الشركات.

رانيا نصار رئيسة قسم البحوث فى المجموعه الاقتصاديه صرحت فى 19 اغسطس 2011 بان بقى فيه نقص حاد فى السيوله بعد خروج المستثمرين الأجانب من مصر و اتوقعت ان البورصه المصريه حاتقفل مؤقتاً ان ماعادش فيه مقومات للصعود فى السوق المصريه بعد خروج الأجانب من السوق و بعد الأحداث اللى حصلت فى سينا فى 18 اغسطس.

من ناحيه تانيه، على اساس دراسه حديثه أصدرها الجهاز المركزى للتعبئة والاحصاء فى مصر ، وضح اليوم السابع فى تقرير عمله يوم 20 اغسطس 2011 ان فيه كارثة محققة مستنيها الاقتصاد المصرى بعد الاحداث اللى حصلت فى سينا فى 18 اغسطس و العريش و ايلات و ان الأحداث دى بتهدد أربع قطاعات اقصاديه مهمه فى مصر و هى قطاع السياحه والقطاع الصناعى وقناة السويس والبورصه. و وضح التقرير ان الأزمة خطورتها بتزيد غكمن فيه 12 منطقة صناعيه فى مصر بتضم حوالى 717 مصنع بتعتمد فى تصريف منتجاتها على استيرادالسوق الأمريكيه حسب اتفاقية الكويز لكن الاتفاقيه دى بتشترط أن يكون 10.5% من منتجات المصانع دى من اسرائيل عشان تسمح امريكا باستيرادها. القيمه السنويه للمنتجات دى هى مليار و 966 مليون دولارامريكى و يبتشغل حوالى 324 ألف مصرى. تصدير مصر للمنتجات دى حايتوقف عن قريب بعد ماقفلت السلطات المصريه معبر العوجه بين مصر و اسرائيل اللى بيتم عن طريقه استيراد المنتجات الاسرائ بعديه للصناعات دى و التبادل التجارى بين مصر و اسرائيل بسبب الأحداث فى سينا و حاتكون النتيجه خساره ماليه كبيره و تشريد آلاف المصريين.

العالم

المنظمات الدوليه

  • الاتحاد الأوروبى: قالت كاثرين أشتون رئيسة السياسه الخارجيه بتاعة الاتحاد الأوروبى ان السلطات المصرية لازم تسمع كلام شعوبها ، و لازم تتعامل مع مشاكلهم و تحترام حقهم فى التظاهر ، و طلبت من السلطات المصرية احترام و حماية حق المواطنين المصريين الواضح فى تطلعاتهم السياسية .
  • الامم المتحده : بان كى مون السكرتير العام للامم المتحدة قال ان العالم لازم يشوف الاحتجاجات المصرية على انها فرصة لمعالجة "المخاوف المشروعة" للشعب المصرى . و قال ان ضرب الصحفيين الأجانب فى مصر فضيحه.

أمريكا

باراك اوباما واصل ضغوطه على الحكومة المصرية علشان تبعد عن العنف و تنفذ اصلاحات سياسية. مصر مهمة لأمريكا، علشان فيها قناة السويس ، و هيا الدولة اللى فيها اكبر عدد سكان فى المنطقه، و مصر كانت أول دوله فى المنطقه تعمل معاهدة سلام مع اسرائيل، و من وجهة نظر أمريكا مصر هيا قوه بتمثل الاعتدال وصوت العقل.[97]

و بعد مبارك ما قال انه هايكمل ولايته لحد اكتوبر 2011 اوباما قال ان التغيير لازم يحصل دلوقتى. و لما الصحفيين تانى يوم سألو مسؤلين فى البيت الابيض يعنى ايه دلوقتى قالولهم دلوقتى يعنى امبارح.

فى 24 فبراير 2011 أكدت وزيرة الخارجيه الأمريكيه هيلارى كلينتون ان امريكا ما بتعارضش وصول الاخوان المسلمين لحكم مصر ( الاخوان المسلمين عايزين يطبقوا الشريعه الاسلاميه فى مصر ) لو التزموا بالديمقراطيه و نبذوا العنف.

اوروبا

طلب ديفيد كاميرون رئيس وزرا بريطانيا و نيكولا ساركوزى رئيس فرنسا و أنجيلا ميركيل مستشار المانيا من الرئيس مبارك تنفيذ عملية تغيير كبيره و تشكيل حكومة فيها ناس بتمثل شعب مصر و تنفيذ انتخابات حرة ونزيهة و انه يتفادى بأى تمن استخدام العنف ضد المدنيين العزل و طلبو من المتظاهرين انهم يمارسوا حقهم بسلام من غير عنف.

روسيا

روسيا أخدت موقف مختلف عن موقف الدول الغربيه و اعلنت انها بتعارض فرض حلول خارجيه على مصر. سيرجى لافروف وزير خارجية روسيا أعلن ان موسكو ما بتعتبرش انه من المفيد فرض " وصفات " و انذارات من الخارج على السلطه المصريه و الشعب المصرى. و صرح بان روسيا مهتمه بالتطورات و مهتمه باستقرار مصر و ازدهار مصر كدوله ديموقراطيه و ان لازم تتحل كل المشاكل الاجتماعيه و الاقتصاديه و السياسيه بسرعه ، و أكد على ان السياسيين المصريين و الشعب المصرى عارفين ازاى يحلوا المشاكل دى. فى 4 فبراير 2011 بلغت روسيا مصر انها بترفض أى حل مفروض من الخارج و أى تدخل خارجى فى شئون مصر لكن فى نفس الوقت وضحت انها خايفه من عدم الاستقرار فى المنطقه العربيه و استغلال المتطرقين الاسلاميين للموقف زى ما بيشير الخبرا. الرئيس الروسى ديمترى مدفيديف نادى لعمل لتسويه سلميه للمشاكل القايمه فى اطار القانون.

اسرائيل

موقف اسرائيل بطبيعة الحال بيعتبر تقريب أهم المواقف انها جاره لمصر و كان بينها و بين مصر حروب انتهت بمعاهدة السلام المصريه الاسرائيليه اللى حققت ايجابيات للطرفين لمدة حوالى 30 سنه. فى حالة تغيير الاوضاع فى مصر بطريقه وحشه توصل لالغاء اتفاقية السلام النتيجه حاتكون وخيمه جداً و بالذات على مصر اللى ممكن تلاقى نفسها فى حالة سنة 1972 و اوحش خاصة فى ظل التحولات الدوليه اللى حصلت فى التلاتين سنه اللى فاتوا.

قال نتنياهو رئيس وزرا اسرائيل فى مؤتمر صحفى مشترك مع المستشاره الألمانيه أنجيلا ميركل فى 31 يناير ان فيه مخاوف من "استغلال الجهات الاسلامية المتطرفة للاضطرابات لبسط سيطرتها على مصر زى ما حصل فى ايران ودول تانيه " فى اشارة للاضطرابات اللى مهدت لوصول روح الله الموسوى الخمينى للسلطه فى ايران بعد الاطاحة بالشاه سنة 1979 ، وقال ان حركة الاخوان المسلمين فى مصر ممكن تستغل الوضع القايم. من جهه تانيه حذر نتنياهو من ان تداعيات الازمه اللى فى مصر حا تتسبب فى حاله من قلة الاستقرار فى المنطقه فى السنين الجايه ، و قال قدام البرلمان الاسرائيلى ان حا تكون فيه معركه فى مصر بين الناس اللى بيطالبوا بالحريه و الناس اللى بيسعوا لفرض نظام دينى متطرف. فى 18 فبراير 2010 نتنياهو صرح فى مؤتمر لليهود الأمريكان فى القدس بان ماحدش يعرف ايه اللى حا يجيبه المستقبل فى مصر و لاحترامها لمعاهدةالسلام ، و ان العالم لازم ينتبه للأخطار المحتمله اللى جايز تكون فى السكه. و اكد ان الاحتفاظ بالسلام هو فى مصلحة مصر و ان كل المصريين لازم يعرفوا ان الاسرائيليين من ناحيتهم متمسكين بالسلام ، و ضاف ان رغم ان عنده أمل ان مصر ممكن تقدر تحقق الديموقراطيه لكن اسرائيل لازم تستعد للأسوأ.

المحلل السياسى الاسرائيلى جى بخور كتب فى اواخر فبراير دراسه تحل بعديه قصيره فى جورنال " يديعوت أحرنوت " نقلتها الجرانيل العربيه قال فيها ان فيه نظره اكتر واقعيه بتدور على الديموقراطيات الجديده لكن اللى هنشوفه هو الفوضى ، الزعما المتشددين و الاسلام السياسى المتطرف اللى مستنى بس الصعود و الحكم . و كتب فى أخر الدراسه التحل بعديه : زى فى العراق فى 2003 ، زى فى ايران فى 1979 ، أو فى السلطه الفلسطينيه فى 2006 ، حايكون ده حال الشرق الاوسط السنه دى : كلام جميل و نظريات عن التحول الليبرالى و الديموقراطى ، لكن عملى اللى حاصل هو فوضى و عنف ، موت فظيع و حكم اسلامى مطلق بيستنونا فى أخر المشوار.

محلل اسرائيلى تانى هو روعى نحيماس رئيس قسم الشئون العربيه فى جورنال "يديعوت أحرونوت" الاسرائيلى نشر مقاله بعنوان " ثورة الجياع بعد ثورة التحرير " شرح فيها موقف مصر المنهار اقتصادى و استشهد فيها بدراسه عملها البروفسير "يورام ميتل" من مركز هرتسوج لدراسات الشرق الوسطانى فى جامعة بن جوريون ذكرت ان مصر حاتتعرض لانقلاب تانى قوى لكن المره دى حايكون لرغيف العيش.

فى 5 يوليه 2011 صرح الجنرال أفيف كوخافى رئيس المخابرات العسكريه الاسرائ بعديه "آمان" فى جلسة للجنة الشئون الخارجيه فى الكنيست ان ايران بتخترق مصر عن طريق الاخوان المسلمين و ان الجمهورية الاسلامية الايرانيه بتستغل الأوضاع والاضطرابات فى الشرق الوسطانى عشان تتغلغل فى المنطقه و بتحاول اتأثر على الانتخابات البرلمانيه 2011 لفوز حركة الاخوان المسلمين بيها.

فى نوفمبر 2011 البروفيسور ديفيد بوقعى الخبير الاستراتيجى بشئون الشرق الوسطانى فى جامعة حيفا و المستشار السياسى للحكومه الاسرائ بعديه وضح ان اسرائيل قلقانه من التطورات اللى بتحصل فى مصر اكمنها بتعتبر اللى بيحصل فى مصر بيصب فى مصلحة الاسلامويين اللى عايزين يحتلو مصر و لو نجحو هيلغو معاهدة السلام و هيعلنو الحرب على اسرائيل ان الاسلامويين فى مصر بيتبعو مخططات تمكنهم من الاستيلاء على مؤسسات الدوله زى ماعمل الاخوان المسلمين و حركة حماس فى غزه. بطبيعة الحال اسرائيل قوه عسكريه قويه و امريكا و كل الغرب معاها بسلاحه و عتاده و بالتالى اسرائيل مش قلقانه من هزيمه عسكريه لكن من اضطرارها لدخول حرب ضد مصر فى الاخر و الرجوع لحدود 5 اكتوبر 1973 على الضفه الشرقيه لقناة السويس بعد ما اتعملت معاهدة سلام هيصعب تعويضها لو ضربها الاسلامويين فى مقتل. من ناحيه تانيه نقل جورنال "يديعوت أحرونوت" تصريحات للجنرال عوزى ديان القيادى فى المخابرات الاسرائ بعديه "الموساد" و النايب السابق لرئيس أركان الجيش الاسرائيلى بان اسرائيل بقت قلقانه من امكانية وصول الاسلامويين للحكم فى مصر و ان الاسلامويين بيسعو للاطاحه بحكم العسكر و اقامة حكم اسلاماوى فى مصر. و شرح الجنرال ان الاسلامويين هيفضلو فى صراعات مستمره مع المجلس الأعلى للقوات المسلحه المصريه بهدف الوصول للحكم. الجنرال عوزى ديان وضح ان اسرائيل لازم تكون على اهبة الاستعداد لمواجهة أوحش السناريوهات فى حالة استيلاء الاسلامويين على الحكم فى مصر و ان الجيش الاسرائيلى مستعد لمواجهة التهديدات الارهابيه فى سينا اللى بتمثل خطر على حدود اسرائيل و على امنه القومى.

هنرى كسينجر

هنرى كسينجر كان من مهندسين اتفاقية السلام ما بين مصر و اسرائيل و مشهور بمعارفه و تحليلاته السياسيه القيمه. كسينجر قال ان اللى حصل فى مصر هو المشهد الاولانى من الفصل الاولانى من دارما لسه ما اكتملتش ، و حذر من ان مصر حا تخسر الكتير لو سيطر عليها التيار الدينى أو التيار الناصرى.

مصر بعد الثوره عضو فى محور الشر ؟

فى أول يونيه 2011 نشر جورنال "واشنطن تايمز" الأمريكى مقاله مهمه عن حالة مصر بعد الثوره قالت فيه ان مصر لأول مره من جيل بتخوض لعبه استراتيجيه و انها ممكن تفضل حليف لأمريكا و تحافظ على السلام مع اسرائيل ( امريكا من الموقعين على اتفاقية السلام ) أو تنضم لمحور ايران الاسلامى ومعاها الاخوان المسلمين. و ضافت المقاله ان مصر زى ماهو باين بتلعب لعبه خطيره و ان الاداره الامريكيه بتراقب فى صمت لكن الكونجرس الأمريكى مش ساكت و حايطالب بوقف المساعدات لمصر اذا استمر الوضع على ماهو عليه.

كتب عن الثورة

طبعا لاهمية الحدث اللى حصل فى مصر فيه كتب كتير اتعملت عن الثوره ده غير كتير جدا من الكتابات فى جوا مصر و برا مصر . من الكتب الكتير اللى اتعملت عن الثورة .

محاكمات

بعد ثورة مصر سنة 2011 حصلت محاكمات كتير من أهمها محاكمة الرئيس المصرى السابق حسنى مبارك اللى ابتدت فى مصر يوم ٣ اغسطس سنة 2011 علشان تحاكم رئيس مصر السابق، حسنى مبارك[99] و متهمين تانيين بتهم الفساد وقتل المتظاهرين

انتقادات

نرجسية الثوره فى مصر هى تسميه عملها الباحث المصرى مأمون فندى فى برنامج " القاهره اليوم " الحوارى مع عمرو أديب و محمد شردى فى 4 يونيه 2011. شبه مأمون فندى المصريين بعد ثورة 25 يناير 2011 بواحد بيبص على نفسه فى المرايا بزهو من غير ما يتابع اللى بيجرى حواليه. يعنى ببساطه ماهماش شايفين التغييرات و التحركات اللى بتاخد الخريطه حوالين مصر و جواها. بيقول فندى ان قطع طريق السكه الحديد زى ما حصل فى جنوب مصر فى قنا و تفجير خط انابيب الغاز فى شمال مصر ليه معنى رمزى ان مصر بقت تلت بلد ان تلتينها فى الشمال و الجنوب مفيش سيطره عليهم و ان ده ممكن يدى انطباع ان مصر مفيهاش ازمة حكم بس لكن ازمة دوله معرضه لخطر.

بيقول مأمون فندى ان مصر جزء من عالم متشابك المصالح و ممكن اى حد بره مصر يغير خط سير الاحداث فى مصر ، و ادا زى بان لو اسرائيل قررت فجاءه تغيير وضع قواتها و اعادة انتشارها ده حايربك المشهد فى مصر و حايضطر القايمين على الامر فى مصر باتخاذ اجراء مضاد حايكون بطبيعة الحال ليه اثر وحش على سير الاحداث فى مصر و تعويق التطور الديموقراطى لمدة زى أربع سنين. زى تانى ان لو شوية مصريين قالوا انهم رايحيين على رفح يوم الجمعه و بكده يساهموا فى اتخاذ اسرائيل لاجراءات معاديه فى لحظة ضعف مصر و بكده يبقوا الناس دول بغباء ساهموا فى توريط مصر فى مشكله كبيره. من ناحيه تانيه منطقة الشرق الأوسط حوالين مصر فى حالة انفجار فى سوريا و اليمن و العراق و الصومال و ليبيا و مشاكل منظمة حماس فى غزه المفتوحه لكل الاحتمالات مع امكانية حصول انفجارات تانيه فى منطقة الخليج فى سنين جايه ، فى الظروف دى بيتسأل فندى ايه أدوات مصر للتعامل مع التطورات و الاحتمالات دى و دى حاجه مش موجوده فى الحوار جوه مصر المقتصر على الحديث عن مين حايحكم مصر بس.

نقطه تانيه اثارها مأمون فندى هى محاولة البعض لاعادة العلاقات مع ايران و ان ده بيتشاف بره مصر على انه توجه للانفتاح على ايران للحصول على توكيل لتأسيس دوله دينيه فى مصر ، ده مع ان لمصر علاقات صداقه مع دول كبيره مطلوب الاهتمام بيها كأولويه لان الدول دى ممكن تقدم حاجه لمصر على عكس ايران اللى مش حاتدى لمصر حاجه من غير مقابل اذا كان عندها اصل حاجه ممكن تديها.

مين حايحكم مصر

بخصوص مين حايحكم مصر فندى ادا كذا سيناريو منهم الحكم الدينى عن طريق التحالف بين جماعة الاخوان المسلمين فى مصر و جماعات دينيه تانيه منهم السلفيين. السيناريو التانى هو سيناريو الديموقراطيه المحليه بمعنى الوصول لصيغة حكم ديموقراطيه مقفوله على طريقة الحكم فى عهد الرئيس حسنى مبارك. الديمقراطيه المقفوله دى بتشمل الجماعات المختلفه لكن مش كل المجتمع. سيناريو تالت هو حصول توليفه مقبوله بتشرف عليها اداره عسكريه. السيناريو الرابع هو ان الخونتا العسكريه اللى مسكت الحكم بعد مبارك ممكن تستمر فى الحكم.

بيقول مأمون فندى ان الحوار فى مصر عباره عن منظمتين و شرعيتين. المنظمتين هما منظمة الشباب اللى - على حد قوله - كانت بتحكم و جايز لسه بتحكم و منظمة الاخوان المسلمين و التنظيم السرى ، و الشرعيتين هما ثورة 23 يوليه 1952 و ثورة 25 يناير 2011 ان فيه معركه دايره بين الشرعيتين. فياترى ثورة 2011 كانت ضد حسنى مبارك بس و لا ضد ثورة 1952 ؟

شوف كمان

لينكات برانيه

Egypt crisis 'costing economy $310m a day'...[permanent dead link]* 

*Rush to remove money from banks causes currency devaluation in Egypt

مصادر

  1. ↑ أ ب ت "CNN ثورة الغضب". Archived from the original on 2011-02-07. Retrieved 2011-02-09.
  2. ↑ أ ب ت "حماية ثورة 25 يناير من الاتحاد الاشتراكى". Archived from the original on 2011-02-26. Retrieved 2011-02-09.
  3. ↑ أ ب ت AFP (25 January 2011). "Egypt braces for nationwide protests". France24. Retrieved 29 January 2011.
  4. ↑ أ ب Kareem Fahim and Mona El-Nagaar (January 25, 2011). "Violent Clashes Mark Protests Against Mubarak's Rule". The New York Times.
  5. ↑ أ ب "6 April movement calls for protest against police abuse". Almasry Alyoum. 20 January 2011. Retrieved 30 January 2011.
  6. ↑ أ ب ت ث Fahim, Kareem (25 January 2011). "Violent Clashes Mark Protests Against Mubarak's Rule". The New York Times. Retrieved 30 January 2011. {{cite news}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  7. ↑ أ ب "Protesters torch Egypt police post". Al Jazeera. 27 January 2011.
  8. ↑ أ ب "More casualties as protests escalate in Egypt". Nationalpost.com. 2010-12-22. Archived from the original on 2011-03-13. Retrieved 2011-01-26.
  9. ↑ أ ب "Clinton calls for reform in Egypt - Middle East". Al Jazeera English. Retrieved 2011-01-26.
  10. ↑ "Egyptian Youths Drive the Revolt Against Mubarak". New York Times. 27 January 2011. Retrieved 27 January 2011.
  11. ↑ "شيحة: مكاتب الصحة وتم توثيق سقوط 840 شهيداً فى ثورة 25 يناير". Almasry-alyoum.com. 16 March 2011. Retrieved 4 April 2011.
  12. ↑ أ ب "Protesters back on Egypt streets". Aljazeera English. 29 January 2011. Retrieved 29 January 2011.
  13. ↑ أ ب "Aljazeera 297 قتيلا فى انتفاضة مصر". Archived from the original on 2011-02-11. Retrieved 2011-02-08.
  14. ↑ "Ahram الصحة:365ممات و 5500مصاب من بداية الثورة". Archived from the original on 2011-02-19. Retrieved 2011-02-17.
  15. ↑ أ ب "Masrawy". Archived from the original on 2011-02-25. Retrieved 2011-02-22.
  16. ↑ BBC Fragile future for Egypt's revolution
  17. ↑ "Hosni Mubarak resigns as president". Al-Jazeera English. 11 February 2011.
  18. ↑ "The 25 January Revolution (Special issue)". Al-Ahram Weekly. 10–16 February 2011. Archived from the original on 2013-05-05. Retrieved February 15, 2011.
  19. ↑ نهاية لعهد حسنى مبارك المستقبل - الخميس 17 فبراير 2011 - العدد 3914 [permanent dead link]
  20. ↑ "Libya Protests Build, Showing Revolts' Limits".
  21. ↑ Law 1958/162 (Emergency Law) (in العربية) at EMERglobal Lex, part of the Edinburgh Middle East Report. Retrieved 2010-04-02.
  22. ↑ R. Clemente Holder (1994-08). "Egyptian Lawyer's Death Triggers Cairo Protests". Washington Report on Middle East Affairs. {{cite web}}: |access-date= requires |url= (help); Check date values in: |date= (help); Missing or empty |url= (help); Text "http://www.washington-report.org/backissues/0794/9407060.htm" ignored (help)
  23. ↑ "US embassy cables: Police brutality in Egypt". Guardian. Retrieved 2011-01-29. {{cite news}}: Text "data2011-01-28" ignored (help)
  24. ↑ "Anger on the streets of Cairo". The National (Abu Dhabi). 2010-06-13. Retrieved 2010-07-13.
  25. ↑ "Anger in Alexandria: 'We're afraid of our own government'". Almasry Alyoum. 2010-06-25. Retrieved 2010-07-13.
  26. ↑ "ElBaradei leads anti-torture rally". Al Jazeera English. 2010-06-26. Retrieved 2010-07-13.
  27. ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2018-12-26. Retrieved 2011-01-29.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  28. ↑ http://www.parade.com/dictators/2009/more-of-the-worlds-worst-dictators.html?index=10
  29. ↑ Suzanne Choney (27 January 2011). "Egyptian bloggers brave police intimidation". MSNBC. Retrieved 28 January 2011.
  30. ↑ The Report: Egypt 2007. Oxford Business Group. 2007. ISBN 1-9023-3957-6. {{cite book}}: Unknown parameter |month= ignored (help)
  31. ↑ Elaasar, Aladdin (28 January 2011). "Egyptians Rise Against Their Pharoah". Huffington Post. Retrieved 6 February 2011.
  32. ↑ "Egypt's Mubarak Likely to Retain Vast Wealth". ABC NEWS. Retrieved 5 February 2011.
  33. ↑ أ ب ت ث ج "Obama optimistic about Egypt as negotiators make concessions". AHN. Archived from the original on 2011-04-26. Retrieved 9 February 2011.
  34. ↑ Jailan Zayan (2011-01-25). "AFP – Egypt braces for nationwide protests". AFP. Retrieved 2011-01-25.
  35. ↑ "world factbook". Archived from the original on 2019-09-30. Retrieved 2011-02-05.
  36. ↑ AFP, Google (January 2, 2011). "Egypt media warn of civil war after bombing". Agence France-Presse. Archived from the original on 2011-03-04. Retrieved 28 January 2011. {{cite news}}: |first= has generic name (help)
  37. ↑ Stack, Liam; David D. Kirkpatrick (January 2, 2011). "Egypt Orders Tighter Security After Church Bombing". The New York Times. Retrieved 28 January 2011.
  38. ↑ Jouini, Hassen (January 8, 2011). "Muslims protect churches". National Post. Archived from the original on 2011-01-22. Retrieved 28 January 2011.
  39. ↑ KIRKPATRICK, DAVID and SANGER, DAVID (13 February 2011). "New York Times". New York Times. p. 1. Retrieved 13 February 2011.{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  40. ↑ "Gene Sharp: Author of the nonviolent revolution rulebook". BBC News. 21 February 2011.
  41. ↑ Remondini, Chiara (16 January 2011). "Prodi Says Egypt to Be Monitored After Tunisia, Messaggero Says". Bloomberg. Retrieved 12 February 2011.
  42. ↑ المصرى اليوم مواطن مصرى يشعل النار فى نفسه قدام مجلس الشعب و هو يهتف ضد «أمن الدولة»
  43. ↑ (in العربية) "Elbaradei: I will join the Youth Revolution on Friday". 27 January 2011. Retrieved 27 January 2011.
  44. ↑ Voice of America 'A Trusted Source'
  45. ↑ Caraley, Demetrios (2004). American hegemony: preventive war, Iraq, and imposing democracy. Academy of Political Science. ISBN 1-8848-5304-8. {{cite book}}: Unknown parameter |month= ignored (help); Unknown parameter |وصلة= ignored (help)
  46. ↑ "Mubarak's Son Flees Egypt, Police Fallback from Suez". Wallstreetnewscast.com. Archived from the original on 2014-04-27. Retrieved 2011-01-26.
  47. ↑ "Cairo Crowds Overpower Police; Army Deployed". CBS News. 2011-01-28. Archived from the original on 2012-11-03. Retrieved 2011-01-29.
  48. ↑ "'Army out' in Egyptian capital". Al Jazeera English. 2011-01-28.
  49. ↑ مقابلة البرادعى مع بى بى سى يوم 29 يناير
  50. ↑ [ http://ara.reuters.com/article/topNews/idARACAE70S02C20110129 Archived 2011-03-04 at the Wayback Machine رويترز: مبارك ينشر الجيش ويقاوم مطالب باستقالته]
  51. ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2011-01-29. Retrieved 2011-01-29.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  52. ↑ BBC Arabic مبارك لن يترشح لولاية رئاسية جديدة
  53. ↑ "Dostor on 3 February 2011". Archived from the original on 2011-02-05. Retrieved 2011-02-03.
  54. ↑ "جرنال الشروق". Archived from the original on 2011-02-03. Retrieved 2011-02-03.
  55. ↑ "dostor". Archived from the original on 2011-02-05. Retrieved 2011-02-03.
  56. ↑ "بموقع الدستور الأصلى". Archived from the original on 2011-02-05. Retrieved 2011-02-03.
  57. ↑ USA TODAY
  58. ↑ [ http://www.bbc.co.uk/arabic/middleeast/2011/02/110203_egypt_vodafone.shtml BBC فودافون: السلطات المصرية "اختطفت" شبكتنا]
  59. ↑ "Egypt VP Says Violence Result of 'Conspiracy'". Gulf News. Retrieved 3 February 2011.
  60. ↑ [ http://bokra.net/Articles/1122456/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%B4%D9%87%D9%8A%D8%B1%D8%A9_%D8%A3%D9%85%D9%8A%D9%86_%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D9%83_%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%B2%D9%8A%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%AA%D9%86%D8%B6%D9%85_%D9%84%D8%A3%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A1_%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%8A.html بكرا]
  61. ↑ "جورنال الجمهوريه". Archived from the original on 2011-02-02. Retrieved 2011-02-04.
  62. ↑ بوابة الوفد
  63. ↑ بوابة الوفد المتحدث باسم الأزهر: النظام كتب نهايته
  64. ↑ جورنال زى جارديان البريطانى : ثروة الرئيس المصرى حسنى مبارك
  65. ↑ بى بى سى تعليق ضخ امدادات الغاز المصرى لاسرائيل و الاردن و سوريا بعد انفجار خط الأنابيب
  66. ↑ Al Jazeera English. Breaking News. 2 February 2011. 16:00
  67. ↑ بى بى سى مصر: المتظاهرون يحاصرون مجلس الشعب ومقر رئاسة الحكومة
  68. ↑ [ http://www.aljazeera.net/NR/exeres/789346B3-1C7E-408F-8F8B-13A8207298C5.htm?GoogleStatID=1 Archived 2011-02-11 at the Wayback Machine Aljazeera مظاهرات مليونية بمصر تصعّد الضغط]
  69. ↑ أ ب ت BBC محتجون يعتصمون قدام البرلمان المصرى لليوم الثاني
  70. ↑ BBC مصر: تزايد الحشود بميدان التحرير واتساع اضرابات العمال
  71. ↑ BBC أمين سنة الحزب الحاكم
  72. ↑ BBC:حشود ضخمة بالمدن المصرية وانباء عن مغادرة مبارك القاهرة
  73. ↑ Shorouk news
  74. ↑ Fatma Naib (19 February 2011). "Women of the revolution - Features". Al Jazeera English. Retrieved 13 April 2011.
  75. ↑ الوفد أحداث ميدان التحرير
  76. ↑ المرجع غلط: اكتب عنوان المرجع فى النُص بين علامة الفتح <ref> وعلامة الافل </ref> فى المرجع liveblog
  77. ↑ أ ب ت ث ج ح خ "Egypt: Documented Death Toll From Protests Tops 300 | Human Rights Watch". Hrw.org. 2011-01-28. Retrieved 2011-02-09.
  78. ↑ أ ب ت ث Staff writer (27 January 2011). "4 Confirmed Dead in Egyptian Riots". Agence France-Presse (via Herald Sun). Archived from the original on 2013-02-22. Retrieved 5 February 2011. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help); Unknown parameter |URL الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |تاريخ الارشيف= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |مسار الارشيف= ignored (help)
  79. ↑ أ ب ت "Pyramids Closed as Deadly Riots Spread". Herald Sun. 30 January 2011. Archived from the original on 2012-01-02. Retrieved 3 February 2011.
  80. ↑ أ ب ت Williams, Carol J. (1 February 2011). "Egypt: Rights Advocates Report Protest Death Toll as High as 300". Babylon & Beyond – Observations from Iraq, Iran, Israel, the Arab World and Beyond (blog of the Los Angeles Times and the Carnegie Middle East Center/Carnegie Endowment for International Peace; via Los Angeles Times). Retrieved 5 February 2011. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  81. ↑ أ ب ت Gordon, Evelyn (2011-01-29). "Al-Jazeera says Egyptian riot death close close to 90". Jpost.com. Retrieved 2011-02-09.
  82. ↑ Williams, Alison (29 January 2011). "Update 1 – Death Toll in Egypt's Protests Tops 100 – Sources". Reuters. Archived from the original on 2011-03-07. Retrieved 5 February 2011.
  83. ↑ أ ب ت ث ج [dead link] http://www.wilsherline.net.uk/[permanent dead link]
  84. ↑ Agayev, Zulfugar (2011-01-30). "Azerbaijani Embassy Worker Shot Dead in Egypt, Ministry Says". Bloomberg. Retrieved 2011-02-09.
  85. ↑ أ ب ت "General News - Uncertainty over cause of Ghanaian's death in Egypt". Citifmonline. Archived from the original on 2011-02-11. Retrieved 2011-02-09. {{cite web}}: Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |وصلة مكسورة= ignored (help)
  86. ↑ Staff writer (26 January 2011). "Egypt Official Blames Car Crash for Cairo Deaths". Reuters. Archived from the original on 2015-09-24. Retrieved 5 February 2011.
  87. ↑ أ ب Staff writer (27 January 2011). "Egypt Police Shoot Bedouin Protester Dead". Reuters. Archived from the original on 2011-03-07. Retrieved 5 February 2011.
  88. ↑ Parker, Nick (29 January 2011). "Day of Wrath in Egypt as 62 Killed". The Sun. Archived from the original on 2016-03-08. Retrieved 5 February 2011.
  89. ↑ [dead link] "Egypt Police Shoot Bedouin Protester Dead". Egypt.com News. 27 January 2011. Archived from the original on 2013-08-16. Retrieved 2011-02-10.
  90. ↑ "Political turmoil instigates schism in Egyptian Soccer | bettor.com". Blogs.bettor.com. Archived from the original on 2011-02-13. Retrieved 2011-02-09. {{cite web}}: Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |وصلة مكسورة= ignored (help)
  91. ↑ Weaver, Matthew (2007-09-28). "Egypt protests - Tuesday 8 February | News | guardian.co.uk". Guardian. Retrieved 2011-02-09.
  92. ↑ "Pictures of the dead rise in Egypt's Tahrir Square - Los Angeles Times". Articles.latimes.com. Retrieved 2011-02-09.
  93. ↑ "جرنال الشرق الوسطانى مصر قدام أزمة مالية ضخمة اذا استمرت الاضطرابات". Archived from the original on 2011-03-02. Retrieved 2011-02-01.
  94. ↑ "Ahram عمر سليمان : 25 يناير حركة وطنية". Archived from the original on 2011-02-06. Retrieved 2011-02-04.
  95. ↑ http://www.ikhwanonline.com/Article.asp?ArtID=8791&SecID=250
  96. ↑ The Jerusalem Post, Feb 1, 2011
  97. ↑ بى بى سى مأزق أوباما فى أحداث مصر
  98. ↑ كتاب الثورة المصرية من منظور سياسى و سوسيولوجى و اقتصادى , كتاب محطوط برقم ايداع 11513 / 2012 , دار الكتب و الوثائق القومية , مصر اللى عمله احمد غانم
  99. ↑ "جريدة العلم". Archived from the original on 2021-06-10. Retrieved 2011-09-11.
 
ثورة 25 يناير فى المشاريع الشقيقه

لم يتم العثور على روابط لمواقع التواصل الاجتماعي.

اتجابت من "https://arz.wikipedia.org/w/index.php?title=ثورة_25_يناير&oldid=10657853"